Achtergrond

Grote droogte in Zuid- en West-Europa

Al geruime tijd valt er in delen van Europa veel minder regen dan gebruikelijk. Dit komt doordat hogedrukgebieden meer dan andere jaren het weer bepalen. De gevolgen worden steeds groter en het einde van de droogte is nog niet in zicht.

Droogte in Europa

In een groot deel van (Zuid)west-Europa, waaronder ook ons land, is de lente zonnig maar vooral ook zeer droog verlopen. Normaal is er sprake van een overwegend westelijke stroming waarmee geregeld depressies met bijhorend slecht weer overtrekken. Dit jaar was het luchtdrukpatroon en daarbij behorende weer duidelijk afwijkend. Hogedrukgebieden hielden zich vaak in onze omgeving op waardoor depressies ons niet konden bereiken. Meteorologen noemen dit een ‘geblokkeerd luchtdrukpatroon’. Het gevolg was rustig, vaak zonnig en droog weer. In een groot deel werd slechts de helft, of nog minder van de normale hoeveelheid neerslag afgetapt.

Afwijking van de luchtdruk vanaf 1 april tot heden. Boven Nederland en omgeving was de luchtdruk veel hoger dan gebruikelijk (geel-oranje tinten).
Afwijking van de normale hoeveelheid neerslag van 1 april tot heden. In de geel-oranje gebieden viel minder neerslag dan gebruikelijk. -0.4 betekent 40 procent minder neerslag dan normaal.

Er viel niet alleen weinig neerslag, vaak was het ook zonnig en warm voor de tijd van het jaar, wat zorgt voor een grote verdamping. In het zuiden  is de droge bodem op zijn beurt weer een oorzaak voor hoge temperaturen. De combinatie van te weinig neerslag en grote verdamping zorgt inmiddels voor droogteproblemen in een aantal Europese landen.

Situatie in Nederland

Ook in ons land is sprake van weinig neerslag en veel verdamping. Het KNMI meet dagelijks hoeveel regen er valt en berekent hoeveel water er kan verdampen. Door iedere dag het verschil te berekenen tussen de hoeveelheid neerslag en de mogelijke verdamping en vervolgens dit getal op te tellen vanaf 1 april wordt het 'doorlopende potentieel neerslagoverschot/neerslagtekort' verkregen.

Uit onderstaande grafiek blijkt dat het neerslagtekort gemiddeld over het land (zwarte lijn) inmiddels fors is, maar nog wel onder het niveau dat eens per 20 jaar wordt bereikt (groene lijn). De grijze waaier met stippellijn geeft aan wat de verwachting is voor het neerslagtekort de komende twee weken. De verwachting is dat het tekort voorlopig verder zal toenemen.

Neerslagtekort in Nederland in 2017. Grafiek dd 22-06-2017. Dagelijks wordt deze grafiek geactualiseerd, laatste versie via linkje in bovenstaande tekst.
Doorlopend potentieel neerslagoverschot (‘neerslagtekort’). Kaart dd 22-06-2017. Deze kaart wordt dagelijks geactualiseerd, laatste versie via linkje in bovenstaande tekst.

Niet overal in het land is de droogte even groot. In het noordoosten van het land is duidelijk meer regen gevallen dan in het (zuid)westen van het land. Op de meest droge plaatsen is het tekort inmiddels meer dan 150 milimeter.

Grondwaterstanden

Door het neerslagtekort zakken de grondwaterstanden flink, zeker op de hoger gelegen zandgronden in het zuiden en oosten. Dankzij toevoer van de Rijn zijn er in het westen en noorden minder problemen. De toevoer van de Maas is wel laag, en komt bovendien lang niet overal ten goede aan de grondwaterstand.

Grondwaterstand bij Veghel in het oosten van Brabant. Na een droog najaar en een korte opleving in maart zakken de grondwaterstanden flink (Bron: Waterschap Aa en Maas)

Bij extreme droogte, zoals in 1976 en 2003,  lopen ook de scheepvaart, energievoorziening en drinkwatervoorziening  gevaar. Volgens de KNMI-klimaatscenario’s zal in toekomstige zomers de verdamping gemiddeld toenemen  en neemt in perioden van weinig neerslag de kans op daadwerkelijke droogte toe, waardoor sectoren als landbouw schade oplopen door watertekort en verzilting.

Niet gevonden wat u zocht? Zoek meer achtergrond artikelen