Wind- en waterhozen zijn zeer plaatselijk en vrijwel niet lang van tevoren te verwachten. Zodra ze worden waargenomen, waarschuwt het KNMI hiervoor met code geel.
Wind- en waterhozen gaan samen met windstoten die voor ongelukken op de weg of het water kunnen zorgen
Volg weerberichten en waarschuwingen via KNMI.nl en KNMI-app
Kans op schade aan huizen, schepen, voertuigen en bomen
Door waterhozen kans op gevaarlijke situaties op het water
Door windhozen kans op gevaarlijke situaties vooral voor fietsers, vrachtwagens en auto's met aanhanger of caravan
Een windhoos is een wervelwind die vaak als een trechtervormige slurf onder een onweerswolk zichtbaar is.
Windhozen horen tot de gevaarlijke weersverschijnselen die zich ook in Nederland kunnen voordoen. Vooral in de zomerperiode, maar soms ook in de winter, kunnen onweersbuien samengaan met windhozen. Een rotatie in de aangezogen lucht wordt dan versterkt en kan snelheden bereiken van een paar honderd kilometer per uur. De windhoos trekt met de bui mee en laat door wind en grote luchtdrukverschillen een spoor van vernielingen achter.
Als de opstijgende lucht vochtig is, wordt de omhoog wervelende lucht zichtbaar als een trechtervormige uitstulping onder de wolk. Door het voortbewegen van de wolk met slurf en al kan een schadespoor ontstaan van soms kilometers lengte. Soms bevat de windhoos objecten die tijdens de tocht over het aardoppervlak zijn opgezogen. Het voorbijtrekken van een hoos gaat gepaard met een enorm lawaai.
Zware windhozen, ook wel een tornado genoemd, komen is ons land maar zelden voor. Het gebied waarin ze optreden is meestal niet groter dan een smalle baan van twee tot enige tientallen kilometers lengte en enkele honderden meters breedte.
De ergste windhozen van de laatste tientallen jaren in Nederland met dodelijke slachoffers traden op bij Chaam en Tricht (1967), Ameland (1972), Moerdijk (1981) en Ameland (1992). Gemiddeld enkele malen per jaar veroorzaken minder zware hozen zeer plaatselijk een enorme ravage.
Op 7 juni 2012 werd het Limburgse Montfort getroffen door een windhoos en op 21 juni werd in Aalsmeer schade aangericht door hoosachtige verschijnselen.
Zware windstoten - die ook veel schade aanrichten - worden vaak verward met windhozen. Dit is pas achteraf te bepalen aan de hand van ooggetuigen en de aard van de schade. Windhozen zijn vrijwel niet te voorspellen, maar kunnen alleen optreden bij bepaalde weersomstandigheden. De verschillen in temperatuur en vochtigheid tussen de lucht aan het aardoppervlak en op grote hoogte in de atmosfeer moeten heel groot zijn.
Bovendien moet op zo'n 10 kilometer hoogte een zeer sterke wind staan (straalstroom). Dan ontstaan de enorme buienwolken die hozen kunnen bevatten. In de nazomer en het najaar ontstaan de meeste buien boven de relatief warme zee of het IJsselmeer. Hozen die bij buien boven water optreden en het land niet bereiken worden waterhozen genoemd.
Een stofhoos is een kleinschalige wervelwind die lijkt op eenwindhoos. Een stofhoos is echter veel onschuldiger en ontstaat op een andere manier. Stofhoosjes ontstaan aan het aardoppervlak op warme zonnige zomerdagen met weinig wind, terwijl windhozen op grote hoogte in de wolken ontstaan en gekoppeld zijn aan zware onweersbuien.
Stofhozen doen zich meestal voor boven sterk verhitte zandvlaktes en zijn als een draaiende zuil van stof zichtbaar. In de Verenigde Staten worden stofhozen "dust devils" genoemd, in Australië spreekt men wel van Willy Willies.
Waterhozen zijn kleine, trechtervormige slurfjes. Ze ontstaan boven grote wateroppervlaktes door sneldraaiende luchtbewegingen.
Waterhozen zijn soms te zien onder de wolken boven de Noordzee, de Waddenzee en het IJsselmeer. Pas als een slurf het wateroppervlak raakt en water opzuigt, is het een waterhoos.
Een waterhoos is eigenlijk net als een windhoos, alleen ontstaat een waterhoos boven water. Een waterhoos verliest meestal zijn kracht zodra die boven land komt. Zelden behoudt de waterhoos voldoende kracht om langs de kust ongelukken te veroorzaken en schade aan te richten.
Waterhozen komen vooral in de tweede helft van de zomer en het najaar voor. Soms eerder, wanneer het relatief warme zeewater de vorming van buien bevordert. Die buien ontstaan vooral in koude uit de poolstreken afkomstige lucht. Hierbij treden grote temperatuurverschillen op tussen het zeewater en de lucht daarboven.
Jaarlijks zijn er voor de Nederlandse kust en boven het IJsselmeer tientallen waterhozen. Waarschijnlijk komen er in werkelijkheid meer voor, want niet alle hozen worden opgemerkt.
Vooral wie zich op het water bevindt, moet bedacht zijn op waterhozen. Het windveld is in de regel veel minder sterk dan bij windhozen, maar sterk genoeg om schade of letsel te kunnen veroorzaken. Afgezien van hozen gaan zware buien vaak samen met windstoten en onweer.
