2020 in Europa warmste jaar in zeker 70 jaar

2020 was het warmste jaar in Europa sinds ten minste 1950. Het jaar was meer dan 1,6°C boven het gemiddelde en tenminste 0,4°C warmer dan de andere jaren in de top 5, die overigens allemaal uit de laatste tien jaar komen (figuur 1). Dit blijkt uit het overzicht van de Europese staat van het klimaat dat vandaag door Copernicus Climate Change Service (C3S) is uitgebracht.

Zowel de winter als de herfst was het warmst in de meetreeks vanaf 1950, waarbij vooral de winter bijzonder was met meer dan 3,4°C warmer dan het gemiddelde over de periode 1981-2010 en 1,4°C warmer dan de warmste winter tot nu toe. De grootste opwarming in de winter en herfst vond plaats in respectievelijk het noordoosten en oosten van Europa. Samenhangend met deze hoge temperaturen was een sterke afname in de zeeijsbedekking in de Oostzee - recordlaag in 2020 - en een sterke afname in het aantal winterse sneeuwdagen in het noordoosten van Europa.

Sterke afname van aantal ijsdagen

De hoge Europese wintertemperatuur wordt gereflecteerd in een sterke afname van het aantal ijsdagen: dagen waarbij de dagelijkse maximum temperatuur niet boven het vriespunt uit komt. Figuur 2 geeft de afwijking van dit aantal ijsdagen voor de winter van 2020, met waarden tot 45 dagen minder dan gewoonlijk! 

Het totale oppervlak van Europa dat in de winter geen ijsdagen kent, schommelt sterk van jaar tot jaar. In de afgelopen zeventig jaar lijkt er een toename te zijn in de grootte van dit gebied, waarbij in de winter van 2020 nog nooit zo’n groot oppervlak in Europa is geweest zonder ijsdagen (figuur 3).

Neerslag minder uitzonderlijk

Wat neerslag betreft was 2020 minder uitzonderlijk: gemiddeld over Europa was de hoeveelheid neerslag van 2020 dicht bij het gemiddelde en er is niet een significante trend in de hoeveelheid neerslag voor Europa als geheel. 

Wel was er een opmerkelijk scherpe overgang van een natte periode aan het eind van de winter naar een droog voorjaar voor West- en Centraal-Europa. Deze natte periode kwam vooral door een paar dagen waarbij bovenmatig veel neerslag viel. De daaropvolgende droge periode was één van de droogste in de laatste 40 jaar voor Noordwest-Europa, gebaseerd op de hoeveelheid neerslag en bodemvocht. 

Storm Alex brak veel neerslagrecords

De eerste storm van de herfst in 2020, storm Alex, brak veel neerslagrecords in Europa, vooral in het Verenigd Koninkrijk, over Bretagne en de zuidelijke Alpen. De hoeveelheid neerslag in de Alpen, op de grens van Frankrijk en Italië vlak bij de Middellandse Zee, was extreem waarbij lokaal meer dan drie maal de normale oktober neerslag op één dag viel. Er zijn daar waarden tussen de 500 en 600 millimeter per dag waargenomen. 

Bekijk de uitgebreide European State of the Climate 2020

KNMI-klimaatbericht door Gerard van der Schrier en Else van den Besselaar