Stapelwolken boven land beginnen direct op te lossen als het zonlicht wordt gedimd tijdens een gedeeltelijke zonsverduistering. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het KNMI en de Technische Universiteit Delft. Voorstellen om de aarde af te koelen door het zonlicht kunstmatig te dimmen, moeten volgens dit onderzoek rekening houden met een mogelijke afname in bewolking. En dat werkt de beoogde afkoeling tegen.
Als de maan voor de zon schuift, werpt ze een schaduw op de aarde (zie video). In de schaduw is het zonlicht gedimd. Maar er blijft genoeg zonlicht over om met satellieten te meten of het bewolkt is of niet. Wel is het nodig heel precies de schaduw van de maan te berekenen voor elke locatie en tijd op de aarde om nauwkeurig de hoeveelheid bewolking vast te kunnen stellen. En dat is precies wat in het nieuwe onderzoek is gedaan.
Tijdens drie zonsverduisteringen boven Afrika zagen de onderzoekers dat stapelwolken al op grote schaal beginnen te verdwijnen bij een verduistering van 15 procent van het zonlicht. Nadat de zonsverduistering voorbij was, kwamen de stapelwolken weer terug. Op vergelijkbare dagen zonder zonsverduistering werd deze tijdelijke afname in bewolking niet waargenomen. Het verdwijnen van de wolken komt dus echt door de zonsverduistering.
Wolken zijn tegenwoordig goed te simuleren met computers. Simulaties met het Nederlandse wolkenmodel DALES laten ook het verdwijnen en weer verschijnen van wolken zien tijdens een zonsverduistering boven land. In het model stijgt lucht minder sterk op tijdens een zonsverduistering doordat de grond afkoelt als het zonlicht wordt gedimd. Dit gaat de vorming van wolken tegen (afbeelding 1). Tijdens een zonsverduistering boven zee, koelt het zeewater niet sterk af. De stijgbeweging van de lucht wordt dan niet beïnvloed en het wolkendek blijft in stand.
Met Solar Geoengineering worden technieken bedoeld die gericht zijn op het dimmen van de zon, om zodoende het wereldwijde klimaat af te koelen. Een voorbeeld is 'stratospheric aerosol injection' (SAI), een techniek waarbij op grote schaal kleine stofdeeltjes in de hogere luchtlagen worden verspreid waardoor meer zonlicht wordt weerkaatst en de aarde dus afkoelt. Maar mogelijk leidt dit volgens het nieuwe onderzoek tot minder stapelwolken. Omdat stapelwolken zonlicht weerkaatsen en zo de aarde koelen, werkt de afname in stapelwolken de beoogde afkoeling tegen. Bovendien gaan mogelijk ook wind- en neerslagpatronen verschuiven. De hoge gevoeligheid van wolken voor zonsverduisteringen vraagt om meer onderzoek naar ongewenste bijeffecten van technieken die worden voorgesteld om zonlicht kunstmatig te dimmen.
In het Limburgse Horst is een nieuw automatisch weerstation geïnstalleerd door het KNMI. De verwa...
20 november 2024 - Nieuwsbericht2024 wordt vrijwel zeker het warmste jaar ooit gemeten. Waar we vorig jaar nog net onder de 1,5 g...
19 november 2024 - KlimaatberichtIn slechts tien dagen tijd hebben vier tyfoons de Filipijnen getroffen. Dit is een unieke gebeurt...
19 november 2024 - NieuwsberichtDe herfst is in volle gang: de dagen worden snel korter en de bladeren vallen van de bomen. De te...
13 november 2024 - Klimaatbericht