Afsmelten van de grote ijskappen gaat sneller dan ooit

Door de opwarming van de aarde neemt het afsmelten van gletsjers en ijskappen snel toe. Dit zorgt samen met thermische expansie (het uitzetten van opwarmend oceaanwater) voor een sterke en versnelde stijging van het wereldwijde zeeniveau. Recente satellietgegevens laten zien dat het afsmelten van de grote ijskappen (Antarctica en Groenland) het zogenoemde worstcase-scenario volgt, het hoogste scenario dat door de klimaatmodellen realistisch wordt geacht.

Satellietwaarnemingen

De twee grote ijskappen hebben tussen 1992 en 2017 6.4 biljoen ton ijs verloren, voldoende om het mondiale zeeniveau met een kleine 2 centimeter te laten stijgen. Dit is met satellieten bepaald in het project IMBIE (Ice Sheet Mass Balance Inter-comparison Excercise).Deze stijging komt vrij nauwkeurig overeen met het hoogste scenario in het laatste IPCC rapport (figuur 1). Ongeveer twee derde van de afsmelting is afkomstig van Groenland en een derde van Antarctica. De gezamenlijk bijdrage van deze twee grote ijskappen aan de recente zeeniveaustijging is ongeveer een derde van de totale stijging, die in genoemde periode ongeveer 7.5 cm bedroeg.

Regionale verschillen

De satellietmetingen geven ook informatie over regionale verschillen in ijskap-afsmelting (figuur 2). Opvallend is dat vooral de randen van de ijskappen steeds sneller ijs verliezen, terwijl de ijzig koude centrale delen juist aan massa winnen. Dit laatste is het gevolg van het gegeven dat een opwarmende atmosfeer meer vocht kan bevatten en dus ook meer vocht naar de poolgebieden transporteert, waardoor daar meer neerslag valt. Als het maar koud genoeg is, zoals in de centrale, hoge delen van de ijskappen, leidt dit tot meer sneeuwval dat niet wegsmelt, waardoor de ijskappen aangroeien. De randen van de ijskap liggen veel lager, en in dit mildere klimaat is vooral de toename in ijsafsmelting van belang. Dit laatste effect overtreft ruimschoots de toename in sneeuwval, zodat beide grote ijskappen netto afsmelten. In een verder opwarmend klimaat zal de afsmelting van de twee grote ijskappen steeds sneller gaan, met als gevolg dat het zeeniveau harder stijgt dan ooit tevoren.

 

KNMI-klimaatbericht door Richard Bintanja