Hoe noordelijk landijs communiceert met Antarctica

Hoewel de afstand tussen de poolgebieden op het noordelijk en zuidelijk halfrond vele duizenden kilometers meet, lijken de ijskappen op beide continenten toch met elkaar te kunnen communiceren. De afgelopen 40.000 jaar, een periode waarin de ijskappen grote veranderingen ondergingen, speelde de zeespiegel hierin een belangrijke rol.

Noord versterkt zuid

Een recente studie in het vakblad Nature toont aan dat zeespiegelveranderingen door de groei en smelt van landijs op het noordelijk halfrond tijdens de laatste ijstijd (van ongeveer 100 tot 10 duizend jaar geleden) een versterkende invloed hadden op de groei en smelt van de Antarctische ijskap op het zuidelijk halfrond. Alleen door dit effect mee te nemen, lukte het de wetenschappers om de situatie tijdens de laatste ijstijd in Antarctica goed te verklaren.

Zeespiegel als communicatiemiddel

Dit versterkende mechanisme van het noordelijk landijs op Antarctica werkt als volgt. Grote delen van de Antarctische ijskap liggen onder zeeniveau. Wanneer deze gedeelten aan de ijskaprand liggen, staan ze in contact met het relatief warme oceaanwater dat het ijs doet smelten. Zo versterkt een hogere zeespiegel smelt en terugtrekking van de ijskap, en een lagere zeespiegel ijskapgroei.

De laatste ijstijd

Tijdens de piek van de laatste ijstijd, toen een groot deel van Noord-Amerika en het noorden van Europa bedekt werden door landijs, stond de zeespiegel een stuk lager dan nu. De terugtrekkende oceaan zorgde voor een extra groei van de Antarctische ijskap. Na de ijstijd, toen het klimaat warmer werd en het landijs in het noorden weer begon te smelten, steeg de zeespiegel op het zuidelijk halfrond. Dit gebeurde soms met korte perioden van versnelde stijging, die overeenkomen met smeltperiodes op het noordelijk halfrond. Als gevolg hiervan trok het ijs op Antarctica zich weer terug tot de grootte die de ijskap nu heeft.

Belang voor Nederland

In de toekomst, als het klimaat verder opwarmt, zullen de ijskappen verder afsmelten. Met name rondom de bijdrage van Antarctica aan zeespiegelstijging zijn er echter nog veel onzekerheden. Verder onderzoek naar de Antarctische smeltprocessen is daarom essentieel om meer grip te krijgen op toekomstige zeespiegelstijging. Ook het KNMI draagt bij aan de wereldwijde inspanning om een beter begrip te krijgen van de mechanismen die spelen op Antarctica. Deze zijn immers ook van cruciaal belang voor de zeespiegel bij Nederland.

 

KNMI-klimaatbericht door Eveline van der Linden