KNMI in oorlogstijd

In de week waarin Nederland zijn oorlogsslachtoffers herdenkt staat ook het KNMI stil bij de meteorologische dienstverlening tijdens de Tweede Wereldoorlog. Weersinformatie en weerberichten zijn ten tijde van oorlog van groot militair strategisch belang.

Het KNMI anticipeerde tijdig op de dreigende oorlog. Na de mobilisatie in 1939 werd samen met Defensie een regeling getroffen voor de inrichting van een Algemeen Weerstation dat in oorlogstijd het centrum van samenwerking tussen het KNMI en Defensie moest worden. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 vertrok een aantal medewerkers naar Badhoevedorp voor de inrichting van het Algemeen Weerstation. Dezelfde dag stopte het KNMI met de levering van publieke weerberichten aan de media.

De 'K' van Koninklijk verdween uit de naam van het instituut en de weerkamers werden gesloten

Na de capitulatie kwam het KNMI onder Duits gezag. De 'K' van Koninklijk verdween uit de naam van het instituut en de weerkamers in De Bilt en op Schiphol werden gesloten. Een Joodse bibliothecaresse werd ontslagen. Het werk ging echter zoveel mogelijk door maar beperkte zich voornamelijk tot wetenschappelijk onderzoek, klimatologie en aardmagnetisme.

De weerkundige waarnemingen in De Bilt en op een aantal weerstations in het land werden ondanks de oorlog voortgezet ten behoeve van de klimatologie.

In 1942 werd op gezag van Berlijn de Duitse leiding vervangen waardoor de touwtjes werden aangetrokken en de spanningen binnen het instituut toenamen. Tegen het einde van de oorlog zijn miljoenen ponskaarten en zo’n 20.000 onvervangbare scheepsjournalen naar Duitsland weggevoerd. De ponskaarten zijn teruggekomen maar de scheepsjournalen niet waardoor een schat aan gegevens verloren is gegaan.

In de laatste oorlogsmaanden werd de situatie steeds moeilijker en op 26 maart 1945 werd het KNMI tijdelijk gesloten. De KNMI-gebouwen werden tot verboden terrein verklaard. Enkele medewerkers verzorgden clandestien waarnemingen voor de geallieerde oorlogsvoering en een van hen, Guus van Ginkel, is gefusilleerd.