In de volksweerkunde staan de dagen 11 tot 14 mei bekend als IJsheiligen. Deze dagen markeren het einde van de winterse periode met kans op vorst. Dit is van belang omdat vorst schade kan veroorzaken aan gewassen en planten, zoals Nederlandse fruittelers en wijnboeren in Zuid-Europa eind april ondervonden. Moestuinen worden daarom meestal pas na deze periode beplant.
Sinds 1901 is er na 14 mei in De Bilt in negen jaren nog vorst opgetreden, de vuistregel van de IJsheiligen klopte dus in 92% van de jaren. De laatste datum in het voorjaar waarop het ooit vroor was 28 mei 1961.
Aan de hand van gemeten minimumtemperaturen kan de klimatologische 'winterse periode', waarin de dagelijkse kans op vorst groter is dan 1%, berekend worden. In de periode 1981-2010 eindigde de winterse periode gemiddeld op 8 mei, dus net voor de IJsheiligen. Aan het begin van de 20e eeuw eindigde de winterse periode op 22 mei. Deze verschuiving van twee weken past in een lange trend van toenemende temperaturen in Nederland.
Door klimaatverandering zal in de toekomst de winterse periode nog eerder eindigen. In alle klimaatscenario’s van het KNMI neemt de kans op vorst in Nederland af. Afhankelijk van de mate van wereldwijde temperatuurstijging zal de winterse periode in 2050 eindigen tussen 22 april en 4 mei.
Moestuingewassen kunnen dan dus nog eerder naar buiten. Ook voor de landbouw lijkt het vroegere einde van de winter goed nieuws, al leidt klimaatverandering ook tot vroegere bloei en daardoor eerder in het jaar tot risico op vorstschade.
KNMI-klimaatbericht door Karin van der Wiel
De lente is begonnen en de Noordse stern gaat weer beginnen aan zijn jaarlijkse tocht van de Zuid...
12 maart 2025 - KlimaatberichtDe uitstoot van CO2 en methaan neemt nog altijd toe. Methaan is na CO2 het belangrijkste broeikas...
10 maart 2025 - KlimaatberichtDoor de gevolgen van stroomuitval op het KNMI eerder vandaag zijn er problemen met het netwerkver...
05 maart 2025 - NieuwsberichtHet klimaat op aarde is niet altijd hetzelfde geweest; de gemiddelde temperatuur heeft juist flin...
05 maart 2025 - Klimaatbericht