Vandaag een laatste dag met snijdende oostenwind, kou en een sneeuwdek in het noorden van het land. En dan de komende dagen met een grote stap de lente in? Naar verwachting komt de maximumtemperatuur in De Bilt vrijdag uit rond de 16 graden, een sprong van maar liefst 13 graden in drie dagen tijd. Hoe zeldzaam is zo'n sprong eigenlijk?
De late winter is een seizoen waarin de temperatuur verrassend snel kan veranderen. Beide kanten op trouwens, zowel omhoog als omlaag. Mede doordat de dagen alweer flink langer zijn dan in december en de zon hoger aan de hemel staat, kan een draaiing van de wind van oost naar zuid de temperatuur flink doen stijgen. Dat zien we de komende dagen gebeuren.
We berekenen voor alle dagen sinds 1961 de verandering in maximumtemperatuur in De Bilt in drie dagen tijd. In afbeelding 1 zie je dat gemiddeld over de hele periode de grootte van de sprongen afhangen van de tijd van het jaar. De gemiddelde grootte varieert van ongeveer 2,5 graden in oktober tot 4 graden in mei. Maar daaromheen komen grote uitschieters voor. De grootste uitschieter vond plaats tussen 28 en 31 december 1978. Op 28 december haalde het kwik nog 10,6 graden, maar drie dagen later vroor het overdag nog 9,5 graad, maar liefst 20,1 graden lager.
We nemen alle winterdagen sinds 1961 en tellen hoe vaak een bepaalde temperatuursprong voorkomt. We ordenen ze van kleine naar grote sprongen, tellen het aantal dagen met een sprong kleiner dan een bepaalde waarde bij elkaar op en maken daarvan een grafiek (zie afbeelding 2). De hoogste waarde is 20,1 graden, 100 procent van de dagen zit hier dus onder. De helft van de dagen heeft een sprong kleiner dan 2,5 graad. De kans op een sprong van 13 graden is 0,14 procent. Oftewel, die komt gemiddeld eens in de ongeveer 700 dagen voor, dus ongeveer eens in de acht winters. Redelijk zeldzaam dus.
We zien de echt koude dagen in rap tempo uit Nederland verdwijnen door de opwarming van de aarde. Je verwacht daardoor dat de kans op grote sprongen in de winter af gaat nemen. In de meetgegevens zien we wel een hint dat de hele grote sprongen iets lijken af te nemen, maar het is nog te vroeg om dit met zekerheid te zeggen. De komende dagen gaan we in elk geval van winterjas naar zonder jas en ook de komende jaren gaan we dat waarschijnlijk nog wel vaker meemaken.
Het jupyter notebook dat de afbeeldingen heeft gemaakt staat op KNMI gitlab
Update: uiteindelijk is de temperatuur op vrijdag opgelopen tot 17,9℃ in De Bilt, een sprong van maar liefst 14,6 ℃. Zo'n sprong komt gemiddeld slechts eens in de ongeveer 30 winters voor, best uitzonderlijk dus
In Myanmar is om 7:20 uur Nederlandse tijd (12:50 uur lokale tijd) een zware aardbeving opgetrede...
28 maart 2025 - NieuwsberichtUitbarstingen op de zon kunnen grote effecten hebben op onze vitale infrastructuur. Om deze reden...
27 maart 2025 - NieuwsberichtVliegtuigen stoten CO2 uit en dragen daarmee bij aan de opwarming van het klimaat. Een minder bek...
26 maart 2025 - KlimaatberichtEen nieuw instrument op Schiphol moet de wind veel nauwkeuriger en ruimtelijker gaan meten. Daarm...
24 maart 2025 - Nieuwsbericht