Permanent bevroren ondergrond begroeid met gras
Foto: Frits Steenhuisen

Toenemende regenval versnelt afsmelten permafrost

06 april 2023

Ongeveer 20 procent van alle land op Aarde is permanent bevroren, met name uitgestrekte gebieden in Canada en Siberië grenzend aan het noordpoolgebied. Deze bevroren grondlaag, ook wel permafrost genoemd, kan wel tientallen meters dik zijn. Permafrost smelt momenteel weg vanwege de razendsnelle opwarming van het noordpoolgebied, waardoor broeikasgassen als methaan vrijkomen en lokale infrastructuur zoals gebouwen en wegen in de zompige bodem wegzakken.

Regen en afsmelting 

De opwarming van het noordpoolgebied gaat samen met een sterke toename in neerslag (tot wel 60 procent in 2100). De oorzaak is dat vochtigere winden meer waterdamp aanvoeren en in het noordpoolgebied zelf meer zeewater verdampt door terugtrekkend zee-ijs. Vanwege de oplopende temperaturen valt de neerslag in het noordpoolgebied steeds vaker in de vorm van regen. Het regenwater is relatief warm en zorgt ervoor dat regen het afsmelten van permafrost nog verder versnelt. Er is dus sprake van een dubbele dreiging: door zowel de opwarming zelf als de daaruit voortvloeiende toenemende regenval smelt de permafrost. Berekeningen met klimaatmodellen laten zien dat een aanzienlijk deel van de gebieden met permafrost in 2100 ontdooid zullen zijn. 

Figuur 1. Het effect van regenval op de temperaturen dichtbij de grond en in diepere lagen, en op de dooidiepte. Extreme regenval zorgt voor hogere temperaturen in de bodem en een significant diepere permafrost-dooi, zelfs in het daaropvolgende jaar. Bron: Nature Communications.

Extreme regenval 

Een recente studie laat zien dat episodes met extreme regenval buitenproportioneel bijdragen aan het afsmelten van permafrost. Een zomerseizoen met een verdubbeling van de neerslag ten opzichte van normaal leidde tot een toename van 35% in de diepte tot waar de grond ontdooit. Schrikbarender was dat het effect van dit ene natte seizoen nog jaren later merkbaar was, en dat dit het opnieuw bevriezen van de grond in de herfst en winter uitstelt (figuur 1). Omdat niet alleen de gemiddelde regenval zal toenemen, maar ook de jaar tot jaar variaties daarin, zullen jaren met extreme regenval steeds vaker voorkomen. Dit zal uiteindelijk leiden tot een toename van de langjarige effecten op permafrost en een verdere versnelling van de afsmelting van permafrost. Hieruit blijkt dat permafrost vermoedelijk nog veel sneller zal afnemen dan op basis van alleen de temperatuurstijging mag worden verwacht. 

KNMI-klimaatbericht door Richard Bintanja

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Orkaan Beryl in het Caribisch gebied

    In het Caribisch gebied is op dit moment orkaan Beryl actief. Orkaan Beryl is uitgegroeid tot een...

    01 juli 2024 - Nieuwsbericht
  2. Hoe vaak regent het op Keti Koti?

    Op 1 juli wordt met Keti Koti, ook wel Emancipatiedag genoemd, in Suriname en Nederland de afscha...

    01 juli 2024 - Klimaatbericht
  3. Koele juni met warme laatste week

    Met een gemiddelde temperatuur van 15,7 °C tegen normaal 16,2 °C was juni vrij koel. Lang leek de...

    28 juni 2024 - Nieuwsbericht
  4. Het hele jaar zomer?

    De temperaturen door het jaar heen zijn niet meer wat ze geweest zijn. Vaak voelt het in septembe...

    26 juni 2024 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten