Een aantal kleine lagedrukgebieden trokken donderdag van noordwest naar zuidoost over ons land (zie figuur 1). Bij deze laagjes zaten ook een aantal troggen met (winterse) buien (figuur 2). Op verschillende plekken in het land viel sneeuw en was er sprake van onweer. De buien in het noordoosten zorgden regionaal voor een flink sneeuwdek van 5-10 centimeter.
Donderdagavond lag zo’n lagedrukgebied net ten oosten van Schotland. Deze trok in de loop van de avond zuidoostwaarts de Noordzee op. Bij het lagedrukgebied zat een front (occlusie) met meer winterse buien. Deze trok in de avond en nacht over het land.
De sneeuw en gladheid leidde vooral tot problemen in het verkeer. Op de A7 en veel provinciale wegen kon alleen stapvoets worden gereden. Meerdere voertuigen raakten van de weg, zoals een vrachtwagen bij Garsthuizen. Vooral rond de stad Groningen liep het verkeer vast. Op de ringweg rond de stad kwamen verschillende vrachtwagens in het ondergrondse gedeelte van de ringweg vast te zitten omdat ze door de gladheid niet meer tegen de helling van het verdiepte gedeelte op konden komen. (Bron: NOS)
Donderdag stond al een code geel uit voor gladheid, aanvankelijk voor het hele land: “Door buien met sneeuw en hagel is het plaatselijk glad. In het midden en zuiden van het land nemen de buien in de tweede helft van de nacht af en kunnen natte wegen bevriezen, met gladheid tot gevolg. In het noorden en noordoosten houden de hagel- en sneeuwbuien de hele dag aan.”
De meteorologen in de weerkamer van het KNMI staan tijdens winterse weersituaties in nauw contact met collega's van Rijkswaterstaat. Zij zijn verantwoordelijk voor het bestrijden van sneeuw- en ijsoverlast op de openbare wegen en hebben daardoor goed zicht op de impact van het weer op het verkeer. Aan het einde van de middag werd duidelijk dat de impact van de sneeuwval in het noordoosten groot was, terwijl het ook nog enkele uren door zou sneeuwen. Daarom is om 17.30 uur code oranje uitgegeven voor de provincie Groningen:
“In de noordelijke helft plaatselijke gladheid door buien met sneeuw en/of hagel. In Groningen valt regionaal veel sneeuw, 5-10 centimeter, daarvoor geldt code oranje. Het verkeer ondervindt daar veel hinder. Later vanavond, komende nacht en morgenochtend in het hele land, met uitzondering van het westen, plaatselijke gladheid door winterse neerslag en/of door bevriezing van natte weggedeelten. Vooral het verkeer en buitenactiviteiten kunnen hinder ondervinden van het winterse weer.”
Om 22.25 uur is besloten om de code oranje te verlengen tot vrijdag 08.00 uur. Dit omdat de impact al groot was, er nog meer winterse buien over zouden trekken bij de occlusie en het waarschijnlijk was dat de natte wegen in de loop van de nacht zouden bevriezen (ijzel). Om 05.21 uur liet Rijkswaterstaat weten dat het ijs op de meeste plekken van de weg was gehaald. De code oranje is daarna beëindigd. Wel bleef er in het hele land nog een code geel uitstaan voor plaatselijke gladheid door bevriezing van natte weggedeelten door sneeuw- en hagelbuien, vooral in het oosten en noorden ook door sneeuw(restanten).
Door klimaatverandering neemt het aantal dagen met temperaturen onder het vriespunt, en daarmee de kans op gladheid, af. In het huidige klimaat (langjarig gemiddelde van 1991-2020) bedraagt het aantal vorstdagen (dagen met een minimumtemperatuur lager dan 0°C) in Eelde, dicht bij de provincie Groningen, 63 (figuur 4). In de periode 1961-1990 bedroeg het aantal vorstdagen per jaar gemiddeld 76. In de toekomst neemt het aantal vorstdagen verder af. In het hoge uitstootscenario (H) van de KNMI'23-klimaatscenario's zullen dat er in 2050 in Eelde rond de 40 zijn, in het lage uitstootscenario (L) rond de 50.
Het aantal dagen met sneeuwval ligt in het huidige klimaat voor de provincie Groningen rond 24 dagen (figuur 5). Ook dit zal door klimaatverandering in de toekomst verder afnemen. De kans op situaties met sneeuw en gladheid zullen dus steeds kleiner worden.
