Met een hogedrukgebied boven Scandinavië en het oosten van Europa en een lagedrukgebied boven IJsland (zie figuur 1) werd op 13 augustus in een zuidelijke stroming zeer warme en vochtige lucht aangevoerd. In de oostelijke helft van het land werd het tropisch warm met temperaturen boven 30 graden Celsius (figuur 2).
Een thermische vore, een gebied waar veel hete lucht samenkomt en opstijgt (de rode lijn met haakjes in figuur 1), bevond zich halverwege de middag boven het noordwesten van Duitsland, vlak bij de Nederlandse grens. Ten oosten van de vore was de wind oostelijk, ten westen ervan zwak westelijk. Doordat de lucht bij een vore tegen elkaar botst en opstijgt ontstaan daar onweersbuien. Vervolgens kunnen door de koude lucht die met deze onweersbuien naar beneden komt en botst met de warme lucht aan het oppervlak ook verder weg van de vore nieuwe onweersbuien ontstaan. De vore trok in de loop van de avond en nacht verder noordoostwaarts Duitsland in waardoor de buien zich geleidelijk daarheen verplaatsten.
Gevoed door de hoge temperaturen en de hoge luchtvochtigheid ontstonden er flinke onweersbuien rondom de vore. De zwaarste buien lagen boven Duitsland (zie figuur 4), maar ook het oosten van het land kreeg te maken met enkele pittige buien. De eerste buien bereikten rond 17:00 uur het zuiden van Limburg en gingen gepaard met onweer, hagel en windstoten, en trokken geleidelijk noordwaarts. Rond 19:30 bereikten de eerste buien het oosten van Overijssel. Ook buiten Limburg en Overijssel was er sprake van windstoten en grote hoeveelheden neerslag. Op KNMI-station Deelen werd een windstoot van 79 km/uur geregistreerd. KNMI-station Nieuw Beerta registreerde een windstoot van 75 km/uur. Op neerslagstation Ter Apel in Groningen viel 68 millimeter neerslag, in Gieterveen in Drenthe 51 millimeter (figuur 4). In Limburg werd plaatselijk hagel van ongeveer 2 cm doorsnede gerapporteerd. In de loop van de avond nam de activiteit van de onweersbuien af.
De onweersbuien veroorzaakten plaatselijk wateroverlast. In Heerlen en omgeving werden hagelstenen gemeld van 2 centimeter. Op diverse plekken in Noord- en Midden-Limburg kwamen straten en viaducten onder water te staan. In Groningen liep ook een viaduct onder water. (Bron:NOS)
Op maandag 12 augustus om 12:30 uur waarschuwde het KNMI met een code geel voor kans op overlast door zware onweersbuien voor met name het noordoosten van het land op dinsdagavond. Vanaf 13 augustus 00:41 uur werd dit uitgebreid naar het gehele oosten van het land.
Op 13 augustus om 18:23 uur gaf het KNMI code oranje uit voor de provincie Limburg
Op 13 augustus om19:39 werd ook de provincie Overijssel aan de waarschuwing toegevoegd (zie figuur 5):
"CODE ORANJE
Waarschuwing
In Limburg en Overijssel onweersbuien met wateroverlast, ook elders in het oosten lokaal onweer.
In Limburg en het oosten van Overijssel komen er tot 22 uur enkele zware onweersbuien voor met veel regen in korte tijd, hagel en kans op zware
windstoten. Hiervoor staat code oranje uit. Vanavond komen ook elders in het oosten plaatselijk pittige onweersbuien voor. Hiervoor staat code geel uit.
Door de buien kan er gevaar ontstaan voor het verkeer en tijdens buitenactiviteiten zoals (water)sport en evenementen. Ook kan schade ontstaan door wateroverlast, grote hagel en windstoten.
Bij de onweersbuien kan plaatselijk in korte tijd 30-50 mm neerslag vallen en is er kans op grote hagel van 2-4 cm en windstoten van 75 km/uur.
Volgend bericht uiterlijk: dinsdag 13 augustus 2024 22:30 uur
Opgesteld door het KNMI op: dinsdag 13 augustus 2024 19:39 uur "
Code oranje werd om 20:46 uur beëindigd. Code geel werd om 00:30 beëindigd.
Het aantal dagen per jaar waarop op minstens één neerslagstation in Nederland 50 millimeter neerslag of meer valt is gestegen van ongeveer 6 in de tweede helft van de vorige eeuw naar ongeveer 10 in de afgelopen jaren. Dit jaar zijn er met 13 augustus er bij al negen dagen geweest waarop ergens in Nederland 50 millimeter neerslag of meer is gevallen.
Volgens de KNMI'23-klimaatscenario's zullen extreme buien zoals deze in de toekomst vaker voorkomen en worden de grootste hagelstenen vermoedelijk nóg groter. Het aantal lichte zomerbuien (tot 10 millimeter/uur) zal daarentegen juist afnemen. Of het in Nederland ook vaker gaat bliksemen, is onzeker.