In de media leveren de zogenaamde dag- of datumrecords regelmatig nieuws op. Het KNMI vermeldt temperatuurrecords alleen als de waarden in een bepaalde decade, maand of over een nog langere periode worden overtroffen.
Voor de bepaling van zo'n dagrecord wordt gekeken wat voor een bepaalde datum over een periode van ruim honderd jaar (sinds 1901) de hoogste en laagste waarden van temperatuur zijn. Zodra dat getal wordt overschreden, ook al gaat het om een verschil van slechts een tiende, wordt melding gemaakt van een nieuw dag- of datumrecord. Als we eenmaal in een koude- of hittegolf zitten, kan op deze manier dagen achtereen het ene na het andere dagrecord worden overtroffen.
Dit komt omdat dagrecords zijn gebaseerd op een beperkte tijdreeks van ruim honderd jaar. Iedere datum is dus ‘pas’ honderd keer of nog vaker voorgekomen. Vanwege het grillige karakter van het weer in ons land kan de temperatuur op iedere datum enorm variëren. De kans dat de temperatuur hoger of lager is dan de ruim honderd eerder opgetreden waardes op een bepaalde datum is aanzienlijk.
Als we alle dagrecords op een rij zetten, zien we pas goed wat het grillige temperatuurverloop voor gevolgen kan hebben
Wat het grillige temperatuurverloop voor gevolgen kan hebben zien we pas goed als we alle dagrecords op een rij zetten. Zo noteerde het KNMI met -24,8 graden op 27 januari 1942 het recordminimum voor die datum. Op geen enkele 27e januari in de twintigste eeuw was het nog kouder. De laagste temperatuur voor de dag daarop is -12,6 gemeten in 1947. Op 28 januari zou dus met -12,7 graden al een nieuw record zijn geboekt terwijl het op de 27e januari minstens 24,9 graden zou moeten vriezen om van een record te spreken.
Voor verschillende opeenvolgende data verschillen de eeuwrecords voor die data vaak 4 tot 6 graden en soms nog meer. Bovendien bevatten de meetreeksen data waarop de temperatuur nog nooit zeer laag of zeer hoog zijn geweest. Zo is de temperatuur in De Bilt op de 21e augustus in ruim honderd jaar nooit hoger geweest van 29,4 graden (in 1939 en 1987). Met 29,5 graden zou er op die datum dus al sprake zijn van een dagrecord terwijl zo'n temperatuur in augustus allerminst bijzonder of uitzonderlijk is.
Om een record op een statistisch verantwoorde manier vast te stellen kijken meteorologen en klimatologen daarom ook alle uiterste temperaturen van de decade (10 dagen), waarin de bewuste datum valt. Het KNMI vermeldt temperatuurrecords alleen als de waarden in een bepaalde decade, maand of over een nog langere periode worden overtroffen.
