De afgelopen weken heeft het KNMI regelmatig gewaarschuwd voor een sterke zonkracht van 7 of 8. Op 11 juni 2017 heeft het RIVM in Bilthoven gedurende korte tijd een zonkracht van bijna 9 gemeten. Dit zijn erg hoge waarden voor de zonkracht in Nederland.
Zonkracht 7 bij onbewolkte hemel komt in Nederland gemiddeld zo’n 10 dagen per jaar. Tot en met zondag 18 juni hebben we dit jaar al 12 dagen gehad met een zonkracht 7 of hoger. Op 5 dagen lag de zonkracht tussen de 6,5 en 7, afgerond ook 7. Zonkracht 8 treedt maar eens in de twee jaar op, en alleen in de maanden juni en juli.
Dit grote aantal dagen met hoge zonkracht in 2017 is vrij uniek. Eerder kwamen hooguit enkele aaneengesloten dagen van zonkracht 7 voor. De bijzonderheid dit jaar is dat er een vrij lange standvastige periode is met mooi weer die midden in juni valt, precies nu de zon in de middag hoog op het hoogste punt aan de hemel staat. Bij langdurig mooi weer in augustus is de zonkracht een stuk lager dan in juni. Na half juli wordt zonkracht 7 een zeldzaamheid in Nederland. Voor een sterkere zonkracht moeten we zuidelijker gaan. Zonkracht 9 of 10 is in de zomer in Zuid-Frankrijk heel normaal.
De totale hoeveelheid ultraviolette straling van de zon aan de grond op het middaguur wordt zonkracht genoemd. Het KNMI geeft dagelijks een zonkrachtverwachting voor vandaag en morgen op basis van satellietmetingen van de ozonlaag en een weermodel. In die zonkrachtverwachting worden altijd twee getallen gegeven, een voor een onbewolkte hemel en een voor de zonkracht ‘indien bewolkt’. Bewolking zal gedurende de dag en van plaats tot plaats verschillen. Met bewolking is de verwachte zonkracht ongeveer de helft zwakker dan bij strakblauwe hemel.
Flarden van wolken kunnen gedurende korte tijd ook een iets sterkere zonkracht geven dan bij strakblauwe hemel. Dit gebeurde toen op zondag 11 juni het RIVM gedurende korte tijd een zonkracht van 8,7 heeft gemeten. Dit moment viel samen met een moment waarop de zon even door een dun wolkendek van hoge bewolking heen scheen. Ook was de lucht op 11 juni relatief schoon. De gebroken hoge bewolking leidde tot directe straling van de zon op het instrument in combinatie met veel diffuse zonnestraling die werd gereflecteerd aan de witte wolkenflarden.
Onderstaand figuur laat de KNMI-metingen van de totale zonnestraling op 11 juni zien. We zien een vergelijkbare toename van de instraling als in de metingen van de zonkracht door het RIVM. De gebroken hoge bewolking leidt gedurende korte momenten tot ongeveer 20% extra zonlicht. Ook is in de figuur goed te zien dat de instraling op andere momenten lager is. Dan staat het instrument in de schaduw van de overdrijvende wolken.
