De toestand van het klimaat in Nederland 2008

Opnieuw vijf warme jaren
De opwarming van het Nederlandse klimaat heeft zich de afgelopen vijf jaar onverminderd doorgezet.
De jaren 2006 en 2007 zijn de warmste sinds het begin van de Nederlandse metingen in 1706 geweest.
Inmiddels zijn de opwarming en de gevolgen ervan voor de natuur goed merkbaar.
Neerslag en wind vertonen van 2003 tot 2007 net als in andere periodes een grote variabiliteit.
In de afgelopen vijf jaar zijn 2004 en 2007 nat geweest, terwijl 2003 een droog jaar was. 2005 en 2006
waren gemiddeld. Extreme windsituaties zijn er nauwelijks geweest. Een uitschieter is de storm van
18 januari 2007. Die is met zijn windkracht 10 de enige zware storm in vijf jaar geweest.
Nederland warmt sneller op dan verwacht
De aarde warmt op door het versterkte broeikaseffect en Nederland heeft een uitzonderlijke reeks warme
seizoenen achter elkaar meegemaakt. Past de opwarming van Nederland tot nu toe in het beeld van de
mondiale klimaatverandering, rekening houdend met de grillige weer- en klimaatschommelingen die van
nature ons klimaat bepalen?
Nederland is sinds 1950 twee keer zo snel opgewarmd als de wereldgemiddelde temperatuur. Die
snellere opwarming wordt hoogstwaarschijnlijk niet veroorzaakt door natuurlijke schommelingen. De
temperaturen van herfst 2006, winter 2007 en voorjaar 2007 zijn - zelfs als we rekening houden met de
snellere opwarming van Nederland - uitzonderlijk grote afwijkingen boven de trend.
Kustneerslag en zomerdroogte
In de (late) zomer is de Nederlandse kust gemiddeld natter dan de rest van het land. Ook in de
afgelopen zomers is een paar keer sprake geweest van overvloedige regenval en wateroverlast in
kustprovincies. In hoeverre heeft het warme Noordzeewater daar mee te maken? Naast die uitzonderlijke
regenval waren er ook een paar heel droge periodes. Hoe ongewoon waren die eigenlijk?
Het warme Noordzeewater blijkt inderdaad de zomerse neerslag aan de kust te kunnen versterken.
Naarmate Nederland verder opwarmt, zal dat effect sterker worden. De droge zomer van 2003 was niet
zo uitzonderlijk: zulke droge jaren zijn er zo af en toe in Nederland. Maar droogte zoals in het voorjaar
van 2007 is nog nooit gezien. Dit leidde echter niet tot een record droge zomer, want de droge periode
was al voorbij toen de zomer begon.
Ozon in de troposfeer in interactie met het klimaat
De (chemische) samenstelling van de atmosfeer hangt op vele manieren samen met de toestand
van het klimaat op mondiale, regionale en lokale schaal. Hier worden een aantal aspecten van deze
interactie besproken aan de hand van veranderingen die in recente jaren zijn waargenomen in de
ozonconcentraties boven Europa.
Troposferisch ozon is na kooldioxide en methaan het belangrijkste broeikasgas. Maar in de schattingen
van de invloed van ozon op het klimaat zitten grote onzekerheden. Een beter begrip van troposferisch
ozon is daarom van groot belang.