Inventarisatie urban heat island in Nederlandse steden met automatische waarnemingen door weeramateurs

Steden zijn over het algemeen warmer dan het landelijk gebied er omheen (het urban heat island of UHI). Hierdoor kunnen onder stadsbewoners tijdens warme perioden in de zomer eerder gezondheidsproblemen optreden als gevolg van warmte (hittestress). Tot voor kort was over het UHI in Nederlandse steden nog maar weinig bekend. Doordat het KNMI haar weerstations altijd juist buiten steden heeft geplaatst, waren in de stad maar weinig metingen beschikbaar.

In dit onderzoek is gebruik gemaakt van metingen afkomstig van weerstations van hobbyisten (weeramateurs). Uit meer dan 250 beschikbare automatische amateurweerstations zijn voor het onderzoek 20 stations geselecteerd, verdeeld over verschillende regio’s van Nederland. Hierbij is een aantal selectiecriteria toegepast, in combinatie met uitgebreide informatie over de meetomstandigheden op elk station. Op basis van een jaar aan metingen is een schatting gemaakt van het UHI in woonwijken in Nederlandse steden. Er is een positief verband afgeleid tussen het zomergemiddelde UHI en de bevolkingsdichtheid (op buurtniveau) bij de onderzochte stations. Verder bleek dat het UHI in de zomer het sterkst is tijdens de nachten en in weersituaties met weinig wind en weinig bewolking. Gemiddeld over de zomer van 2010 was het UHI gemiddeld over 6 stations in de stad 0,9 (0,6-1,1)◦ C; tijdens de nachten in een relatief warme periode steeg dit tot 1,4 (1,1-1,8)◦ C. Tijdens het voorjaar en de herfst was het UHI geringer dan in de zomer; in de winter was er gemiddeld gesproken geen sprake van een UHI. De resultaten verkregen uit metingen op verschillende locaties stemmen sterk overeen, en zijn ook in overeenstemming met wetenschappelijke literatuur. Dit geeft aan dat metingen van amateurweerstations van voldoende kwaliteit kunnen zijn voor wetenschappelijk onderzoek, als voldoende metadata beschikbaar is om bruikbare stations te kunnen selecteren. Dit onderzoek geeft een eerste schatting van het UHI in Nederlandse woonwijken. Meer gedetailleerde kennis vereist een dichter waarneemnetwerk en langere meetreeksen.