Na koele eerste helft volgt extreme hitte
Met een etmaalgemiddelde temperatuur van 18,8°C in De Bilt tegen normaal 17,9°C was juli een warme maand. De tegenstellingen waren echter groot, vooral tussen de vrij koele eerste helft en extreem warme tweede helft van de maand.
De maand begon met een noordwestelijke stroming onder invloed van een hogedrukgebied nabij Groot-Brittannië, met een droog en vrij koel weertype als gevolg. Vooral de nachten verliepen soms koud; in Twente daalde de temperatuur in de nacht van 4 juli tot 3,9°C, de laagste temperatuur van deze maand. Aan de grond kwam het plaatselijk zelfs tot vorst en in Twente werd met -1,6°C de laagste 10 cm temperatuur voor de maand juli ooit gemeten. Op 5 en 6 juli was het iets warmer en werd het in het zuiden nog plaatselijk zomers warm met 25°C of meer. Op 7 juli passeerde er een koufront met plaatselijk enkele millimeters regen, waarachter opnieuw koele lucht ons land binnenstroomde. In de dagen daarna kwam de temperatuur in een groot deel van het land niet boven de 20 graden. In Leeuwarden werd op 8 juli met 15,8°C de laagste maximumtemperatuur bereikt, in de Bilt werd het op die dag niet warmer dan 16,4°C.
Op 10 juli kwam de hogedruk ten oosten van ons te liggen en kregen we kortdurend te maken met een zuidelijke stroming waarin warmere maar ook onstabiele lucht werd aangevoerd. Op 11 juli resulteerde dit in onweersbuien waaruit in een strook van Utrecht tot Friesland en Drenthe plaatselijk 20-40 mm neerslag viel. Van 12 tot 16 juli kreeg ons land opnieuw te maken met overwegend droog en koel weer bij een noord- tot noordwestelijke stroming, met op 14 en 15 juli vrijwel nergens temperaturen boven de 20 graden.
Vanaf 17 juli begon de overgang naar een ander weertype en draaide de wind onder invloed van een lagedrukgebied boven de Oceaan naar een zuidwestelijke richting waarmee warmere lucht ons land kon bereiken. In het oosten bereikte de temperatuur zomerse waarden. Op 20 juli passeerde een actief koufront met in een groot deel van het land stevige onweersbuien, waarvoor het KNMI ook een code oranje uitgaf. In een strook van Zeeland naar Overijssel viel er in een paar uur tijd zo’n 20 mm neerslag.
Op 22 juli kwam de hoge druk ten oosten van ons land te liggen en werd er met een oostelijke stroming geleidelijk steeds warmere lucht aangevoerd, het begin van een droge, zonnige en zeer warme periode. Op 23 juli bereikte de temperatuur in een groot deel van het land de tropische 30°C en het was ook deze dag dat het RIVM over ging tot het hitteplan en het KNMI een code oranje uitgaf voor de naderende extreme hitte. Slechts een dag later stegen de maxima m.u.v. van het noordwesten al tot boven de 35°C. In het zuidoosten werd het die dag het warmst en werd op 5 stations het nationaal hitterecord van Warnsveld (38,6°C op 23 augustus 1944) verbroken. Eindhoven werd met 39,3°C het warmst en daarmee de nieuwe recordhouder. De volgende dag deed de temperatuur er nog een schepje bovenop en werd ook dit nieuwe record alweer verbroken, door maar liefst 10 weerstations. Op 8 van deze stations kwam de temperatuur zelfs boven de 40 graden. Het heetst werd het in Gilze-Rijen met 40,7°C, het nieuwe nationale hitterecord. Op 24 en 25 juli werd ook het record van 35,7°C (juli 2006 & 2018) voor De Bilt twee dagen achter elkaar scherper gesteld op respectievelijk 36,4°C & 37,5°C.
Op 26 juli werd het in het zuidoosten opnieuw heet waardoor Volkel met 40,1°C het 9e landelijke station werd met een maximumtemperatuur van meer dan 40 graden. Ook de nachten verliepen uitzonderlijk warm met in de nacht en vroege ochtend van 26 juli op veel plaatsen meer dan 20 graden. In Twente werd het zelfs niet koeler dan 23,1°C, een record voor dit weerstation. Hierdoor lagen ook de daggemiddelde temperaturen uitzonderlijk hoog; in Eindhoven werd met 31,2°C het record van 27 juli vorig jaar met 0,6 graad verbeterd. Vanaf de 26e werd de warmte vanuit het zuidwesten geleidelijk verdreven en vielen er vooral in het zuiden van het land enkele stevige onweersbuien. Op 27 juli viel er op verschillende plaatsen in Zeeland en Limburg 20-40 mm. Op 28 juli kwam de temperatuur in De Bilt niet meer boven de 25 graden uit en kwam de landelijke hittegolf van 6 dagen ten einde. De Bilt telde uiteindelijk 24 warme dagen (tegen 22 normaal), 8 zomerse dagen (1 minder dan normaal) en 4 tropische dagen (twee meer dan normaal).
Gemiddeld over het land viel er 44 mm, tegen 74 mm normaal, waarmee het een vrij droge maand is geworden. Door het vaak buiige karakter waren de verschillen echter groot; zo viel er in Groningen op sommige plaatsen deze maand maar 15 mm en zijn er in het zuidwesten van het land ook plaatsen waar er meer dan 70 mm is gevallen. In De Bilt kwam de maandsom uit op 53 mm, tegen 81 mm normaal.
Juli was een vrij zonnige maand met gemiddeld over het land 236 uren zon, tegen 211 zonuren normaal. Het zonnigst was het vooral aan het begin van de maand en ook tijdens de hittegolf. De periode van 10 tot en met 15 juli was daarentegen erg somber te noemen met plaatselijk slechts enkele uren zonneschijn. Zoals vaak in de zomer scheen de zon het meest aan de westkust; de Kooy was met 272 uur het zonnigst. Het minst zonnig was het in het noordoosten, met slechts 200 zonuren in Nieuw Beerta.
Normaal=het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1981-2010
De Bilt, 1 augustus 2019/Yorick de Wijs