Met een gemiddelde temperatuur van 7,8°C in De Bilt, tegen 7,0°C normaal, was november een zachte maand. Een koud einde voorkwam dat de maand in de top vijf zachtste novembermaanden zou eindigen.
De maand begon zacht in een zuidelijke stroming aan de flank van een lagedrukgebied boven de Atlantische Oceaan. In Twenthe werd op 1 november met 15,8°C de hoogste temperatuur van de maand bereikt. Een uitdiepende randstoring ten zuidwesten van Ierland transformeerde al snel in stormdepressie Ciaran, die op 2 november via Het Kanaal naar de Zuidelijke Noordzee bewoog en daarbij resulteerde in veel regen en wind. Langs de westkust kwam een storm (9 Bft) te staan en in IJmuiden werd een windstoot van 115 km/uur gemeten. In het (noord)westen stond hiervoor een code oranje uit.
Tot en met 11 november hielden we te maken met een krachtige (zuid)westelijke stroming, waarin vrijwel dagelijks actieve storingen ons land passeerden. Hoewel de bewolking overheerste en er bovendien veel regen viel, scheen de zon ook af en toe. De aangevoerde lucht werd geleidelijk wel minder zacht en de maximumtemperatuurden daalden van ca. 15°C naar een graad of 10°C. Vooral de nachten waren erg zacht, met minimumtemperaturen van 7-10°C.
Onder invloed van een kortdurend hogedrukgebied stabiliseerde het weer kortdurend op de 12e en was het minder zacht, met in het zuidoosten lichte vorst (aan de grond) in de nacht. Via stormdepressie Jasper kwam de depressietrein een dag later echter alweer op gang en werd het met plaatselijk 15°C opnieuw erg zacht. Deze afwisseling in de temperatuur hield aan tot en met de 23e, met op 16 en 17 november en ook op de 22e lagere temperaturen en in het (noord)oosten plaatselijk nachtvorst. De andere dagen verliepen juist erg zacht en daarnaast bleef het weer nat en vrij somber.
Op 24 november kwam er plotseling een einde aan dit patroon en kregen we te maken met een noord- tot noordwestelijke stroming aan de flank van een blokkerend hogedrukgebied boven de Atlantische Oceaan. Er werd geleidelijk koudere lucht aangevoerd en de maximumtemperaturen daalden geleidelijk naar 3-5°C. In de nacht kwam het steeds vaker tot lichte vorst en in de Bilt vroor het op de 26e met -0,6°C voor de eerste keer sinds 27 april. Op de laatste dag van de maand vroor het in het noorden plaatselijk zelfs matig en werd in Leeuwarden met -5,4°C de laagste temperatuur van de maand bereikt. In Eelde en Nieuw-Beerta bleef de temperatuur ook overdag plaatselijk onder nul.
In De Bilt kwam het uiteindelijk op vier dagen tot vorst, iets minder dan normaal (vijf dagen). In het oosten telde november plaatselijk 8 vorstdagen (minimumtemperatuur lager dan 0,0°C), in het noordwestelijk kustgebied vroor het plaatselijk helemaal niet. IJsdagen (maximumtemperatuur lager dan 0,0 °C) waren er niet in de Bilt, normaal zijn dit er 0,4. In Groningen kwam het plaatselijk tot één ijsdag.
Na de natste oktobermaand in De Bilt sinds 1906 was ook november uitzonderlijk nat; met gemiddeld over het land 153 mm neerslag viel er opnieuw (ruim) twee keer zoveel als normaal (72 mm). In De Bilt viel 159 mm en dat is goed voor een derde plek in de lijst met natste novembermaanden, na de 167 en 183 mm uit 1977 en 1944 respectievelijk.
Met uitzondering van de laatste paar dagen, was de neerslag (in tijd) bijzonder gelijk verdeeld over de maand. Op de meeste dagen viel er gemiddeld zo’n 3 tot 6 mm per dag, op 8, 14, 18 en 28 november viel er landelijk gemiddeld meer dan 10 mm. Gemiddeld regende het deze maand op 26 van de 30 dagen, normaal zijn dat er ongeveer 19. Op de meeste KNMI-stations viel er op 4 à 5 dagen ook meer dan 10 mm en dat is ruim twee keer het normale aantal (2 dagen).
Op 2 en 3 november resulteerde storm Ciaran in 30-50 mm neerslag in de kustgebieden. Op 8 november viel er bijna overal 10-20 mm. Op de 14e viel er in de zuidelijke helft 15-30 mm, op de 19e was juist het noorden veruit het natst met daar ca. 30 mm. Met 18 mm gemiddeld over het land was 27 november de natste dag van de maand, met ca. 10 mm in het noorden tot ca. 30 mm in het zuiden.
Zoals gebruikelijk in de herfst was het deze maand het natst in het noordwestelijk kustgebied, met in delen van Noord- en Zuid-Holland meer dan 230 mm. Het minst nat was het in het zuidoosten met ca. 120 mm in Zuid-Limburg. Berkhout was het natste KNMI-station met 207 mm, Maastricht was het minste natte KNMI-station met 117 mm.
Op 27 november ging de regen in de Achterhoek, op de Veluwe en in de Limburgse heuvels tijdelijk over in (natte) sneeuw. In de avond van 28 november en op 29 november trokken er talrijke winterse buien over het land, waardoor er in het oosten plaatselijk een sneeuwdek van enkele centimeters ontstond.
De zon scheen deze maand ongeveer de normale hoeveelheid, met gemiddeld over het land 67 uren zon tegen 70 zonuren normaal. Net als de neerslag was ook de zonneschijn redelijk gelijkmatige verdeeld over de maand. Er waren dan ook weinig sombere (zonloze) dagen, met landelijk gemiddeld vier dagen tegen acht dagen normaal. Op 18 en 27 november scheen de zon nergens maar ook 21, 23 en 26 november verliepen op veel plaatsen zonder zonneschijn. Het zonnigst was het in het zuidwesten van het land, met in Vlissingen 86 uren zon. Het minst zonnig was het in het uiterste (noord)oosten, met in Twenthe 49 zonuren. In De Bilt scheen de zon 62 uur tegen 67 uur normaal.
Normaal=het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1991-2020
De Bilt, 5 december 2023/Yorick de Wijs