De jacht op dynamisch onweer in Europa en de VS

Spreker: Dr. M.L.J. (Michiel) Baatsen, Universiteit Utrecht

De winter komt eraan en daarmee de onvermijdelijke vraag: 'Michiel, jij gaat vast weer stormchasen?' Het blijft een hardnekkige gedachte dat, ondanks het woord, stormchasen weinig tot niets te maken heeft met winterstormen, maar des te meer met zomerse onweersbuien.

Ruim 10 jaar geleden was ik bezig met mijn studie bij het IMAU, nu Climate Physics, en kreeg de vraag van enkele medestudenten of ik zin had om mee te gaan stormchasen. Net als vele mensen had ik hierbij het beeld uit de VS van mensen die met zelfgebouwde tanks tornado's en gigantische hagelstenen over zich heen laten trekken, dat beeld bleek gelukkig niet helemaal juist. Mijn passie voor het weer en met name onweer was er al lang, maar ik had eerlijk gezegd nog niet het idee gehad om erachteraan te gaan en de boel wat beter te bekijken.

Nooit eerder wist een hobby me zo snel te overtuigen, onze eerste poging in juni 2013 gaf ondanks beperkt succes vooral zin naar meer. Al snel werd elke optie tot een interessante situatie nauwlettend in de gaten gehouden en stonden we in juni 2014 voor een adembenemend schouwspel een eindje voorbij de Duitse grens. Nooit vergeet ik de woorden van Arjan van Beelen, toen al doorwinterd stormchaser en behoorlijk wat gewend uit de VS: 'Nou, dit ziet er wel erg monsterlijk uit jongens'. Deze zogenaamde bow echo tartte onze verbeelding en hoort nog steeds tot de meest intense onweerscomplexen die tijdens de afgelopen decennia in Europa zijn voorgekomen.

Naast een snel groeiende interesse voor fotografie, blijft het correct anticiperen en inschatten van onweersbuien een grote persoonlijke uitdaging. Bij het stormchasen horen vele mislukkingen of 'busts' zoals we deze meestal noemen. De enorme variatie in uitkomst van ogenschijnlijk vergelijkbare situaties blijft verrassend en soms ook frustrerend.

Hoewel het vaak lijkt alsof de Europese onweersbuien weinig voorstellen in vergelijking met bijvoorbeeld de Amerikaanse, is mijn ervaring enigszins anders. Tijdens mijn trips in de VS heb ik geweldige dingen gezien, maar ook daar moeten grote afstanden overbrugd worden en draaien situaties net zo vaak op niets uit. In Europa lijken buien met name grilliger, kortlevender en sneller waardoor het een vaak grotere uitdaging is om ze te onderscheppen in vergelijking met de VS. Niettemin kunnen deze buien net zo indrukwekkend zijn als je erin slaagt om op het juiste moment op de juiste plek te zijn, in ons geval tenminste.

Tijdens het colloquium neem ik jullie mee naar enkele memorabele situaties op beide continenten en hoop daarbij om mijn eindeloze fascinatie voor onweersbuien met jullie te delen.