Het KNMI in de Tweede Wereldoorlog

Sprekers: Fons Baede, Kees Dekker

De Tweede Wereldoorlog was een uitzonderlijke, tot nu toe niet onderzochte, periode uit de KNMI-geschiedenis. Boven de directie werd een Duitse leider aangesteld, de K van Koninklijk moest verdwijnen, operationele taken werden verboden, maar onderzoek mocht worden voorgezet. Uitzonderlijk voor een instituut dat zich gewaardeerd wist voor zijn operationele taak in de samenleving.

Ondanks het verbod heeft het KNMI toch meegewerkt aan voor de Duitsers belangrijke synoptische waarnemingen in Den Helder en Vlissingen. Een vergelijking van weerkaarten van Duitse en Britse zijde rond D-day benadrukt weer eens het grote belang van waarnemingen in oorlogssituaties.

Twee KNMI'ers hebben de oorlog niet overleefd: de Joodse bibliothecaresse Kittie Koperberg en de radio-telegrafist-observator Guus van Ginkel. Aan hen besteden we kort gepaste aandacht.

Tijdens en na de oorlog was een deel van het personeel kritisch over de coulante houding van de directie tegenover de Duits leider en over de medewerking aan de operationele waarnemingen in Vlissingen en Den Helder. De naoorlogse zuivering leidde dan ook tot enkele berispingen maar het zuiveringsproces zelf werd ook gewantrouwd. Dat niettemin het KNMI zijn taak in de samenleving weer in korte tijd kon vervullen is te danken aan de nieuwe hoofddirecteur Vening Meinesz, die het vertrouwen van het personeel wist te herwinnen en samen met zijn directieleden het KNMI weer wist op te bouwen.

Lees meer: KNMI in oorlogstijd