De hotspot van klimaatopwarming

De wereldgemiddelde temperatuur stijgt gestaag door. Inmiddels is het wereldwijd al ongeveer 1 °C warmer dan in het jaar 1850. Niet overal gaat de opwarming echter even snel. Wat is de snelst opwarmende plek op aarde? En hoeveel warmer wordt het daar?

Spitsbergen

Het Noorse eilandenarchipel Spitsbergen heeft de twijfelachtige eer de snelst opwarmende locatie op aarde te zijn. Sinds 1961 steeg de temperatuur er met maar liefst 5,6 °C (figuur 1), ongeveer 1 °C per tien jaar. De opwarming is het sterkst in de afgelopen 20 jaar. Afgelopen maart was het daardoor voor de honderdste achtereenvolgende maand warmer dan normaal (1961-1990 gemiddelde) voor die maand, tot wel 12-14 graden boven normaal in extreem warme maanden. Een gevolg hiervan is dat de winters op Spitsbergen inmiddels twee maanden korter duren dan normaal.

Grote gevolgen

Als gevolg van deze enorme opwarming neemt de kans op lawines sterk toe: de eerste doden zijn al te betreuren geweest en er zijn ook al meerdere gebouwen verwoest. De opwarmende bodem en de wegsmeltende permafrost veroorzaken bovendien steeds vaker aardverschuivingen op de steile hellingen van Spitsbergen. Verder wordt de kans op winterse regenval steeds groter, en daarmee de kans op ijzel zodat rendieren (figuur 2) vanwege de ijslaag niet meer bij korstmossen en ander voedsel kunnen komen, en verhongeren. Ten slotte vriezen sommige Spitsbergse fjorden ’s winters niet meer dicht en kalven de gletsjers in recordtempo af.

Toekomst

Een belangrijke oorzaak van de temperatuurstijging is het terugtrekken van zee-ijs, waardoor het er ‘s zomers minder zonnestraling wordt gereflecteerd en ‘s winters het relatief milde oceaanwater de atmosfeer opwarmt. Klimaatmodellen bevestigen dit en laten zien dat Spitsbergen de hotspot van de huidige opwarming is. De modellen geven bovendien aan dat de langjarige afname van zee-ijs voorlopig zal doorgaan, en dat de jaargemiddelde temperatuur in het Arctische gebied in 2100 bij het hoogste uitstootscenario zo’n 12-14 graden hoger kan zijn dan nu.

KNMI-klimaatbericht door Richard Bintanja