Nederland gezien vanuit het International Space Station
Foto: Jeff Williams

Klimaatspiraal voor Nederland

03 januari 2024

Nederland wordt warmer. De inmiddels bekende klimaatstreepjescode laat dat in één oogopslag zien. Minder bekend is de klimaatspiraal. Deze is ook bedacht door de Engelse klimaatwetenschapper Ed Hawkins. De klimaatspiraal is een andere manier om de opwarming zichtbaar te maken en is geschikter als animatie. In de klimaatspiraal draait ieder jaar een rondje, hoe warmer, hoe groter het rondje.

Wat zie je in de klimaatspiraal voor Nederland?

In de klimaatspiraal zie je de temperatuur gemiddeld over 12 maanden. We nemen daarvoor de metingen in De Bilt en rekenen de gemiddelde temperatuur uit over de eerste 12 maanden, van januari 1901 tot en met december 1901. Deze waarde, 8,7 graden, kennen we toe aan december 1901. Dan rekenen we het gemiddelde uit over februari 1901 tot en met januari 1902 en kennen deze waarde toe aan januari 1902. Dit herhalen we tot en met december 2023.

We starten de klimaatspiraal met de temperatuur van december 1901. De 12 maanden zetten we rond een cirkel. De afstand tot het middelpunt van de cirkel is een maat voor de temperatuur, hoe verder van het middelpunt, hoe hoger de temperatuur. Van de temperatuur van december 1901 trekken we een lijn naar de temperatuur van januari 1902, en vervolgens naar februari 1902 tot we uitkomen bij december 1902. Dan zijn we het klokje rond. Ieder jaar krijgt zijn eigen kleur. Zo kun je aan de kleur zien om welk jaar het gaat. Het resultaat zie je in de animatie.

De klimaatspiraal voor de temperatuur in De Bilt gemiddeld over 12 maanden van 1901 tot en met 2023. Ieder jaar heeft zijn eigen kleur.

De opwarming wordt zichtbaar als een spiraal

De opwarming maakt dat de jaarlijkse rondjes steeds groter worden. Dat gaat met horten en stoten door toevallige variaties in wat warmere en koudere jaren. De laatste jaren in de gele kleuren zijn het warmst en maken de grootste rondjes. Daardoor ziet de grafiek eruit als een spiraal. De eerste keer dat de gemiddelde temperatuur over 12 maanden boven de 10 graden uitkwam was april 1912. In februari 1990 kwam de temperatuur voor het eerst boven de 11 graden uit en in juni 2007 boven de 12 graden. Het gemiddelde over jaar 2023 is geëindigd op 11,8 graden. Sinds februari 1997 dook de jaartemperatuur niet meer onder de 9 graden.

Hoe gaat het verder?

In het hoogste KNMI-klimaatscenario stijgt de gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt rond 2050 naar 12,1 graden en rond 2100 naar 14,9 graden (zie het klimaatdashboard of het dataportaal van de klimaatscenario's). In het laagste scenario stijgt de jaartemperatuur nog 0,9 graden door, van 10,5 graden nu tot 11,4 graden rond 2050. Dit lage scenario gaat ervanuit dat de mens niet alleen stopt met de uitstoot van CO2 maar ook op grote schaal CO2 uit de lucht gaat halen. Daardoor stopt de opwarming en blijft de jaartemperatuur verder schommelen rond 11,4 graden.

KNMI-klimaatbericht door Frank Selten

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Winterneerslag neemt het sterkst toe bij wind uit het zuidwesten

    In de winter valt de meeste neerslag bij zuidwestenwind. Dat komt vooral doordat deze windrichtin...

    12 februari 2025 - Klimaatbericht
  2. Wie lezen onze klimaatberichten en wat vinden zij ervan?

    Klimaatberichten zijn al bijna acht jaar een belangrijke manier voor het KNMI om onze klimaatkenn...

    05 februari 2025 - Klimaatbericht
  3. De stormvloed van 1825: een vergeten ramp zonder weerga

    Precies tweehonderd jaar geleden vond in Nederland de grootste natuurramp van de negentiende eeuw...

    03 februari 2025 - Nieuwsbericht
  4. Vrij sombere en natte januari

    De eerste maand van dit jaar was nat. Zeker de eerste tien dagen was het nat met vrijwel dagelijk...

    31 januari 2025 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten