Extreme hitte in de zomer van 1998

Begin juli 1998 is vooral het zuidelijk deel van het gebied van de Middellandse Zee getroffen door extreme hitte. De hitte heeft aan tientallen mensen het leven gekost en zowel in Italië als in Griekenland hadden te maken met enorme branden.

Op een aantal plaatsen in Italië zijn nieuwe records bijgeschreven. Volgens de Italiaanse meteorologische dienst kwam het kwik in Catania op Sicilië op 2 juli 1998 tot 45,3 graden en dat is een nieuw eeuwrecord voor deze plaats. Het vorige record ligt hier nog vers in het geheugen: in juni 1997 werd hier 44 graden gemeten. Ook in verschillende andere Italiaanse plaatsen is 44 of 45 graden gemeten; Palermo noteerde op 1 juli 42,4 graden en dag daarna 43,1 graden. Op 2 juli noteerde Bari 42,5 en Brindisi 42,6 graden. Het absolute record voor heel Italië bedraagt 47 graden gemeten in het zuiden van dat land in augustus 1957. Ook in Griekenland, waar de hittegolf tot 4 juli 1998 aanhield, zijn temperaturen tussen 40 en 44 graden gemeten. Op 3 juli noteerde Larissa 44,2 graden en Heraklion op Kreta was zaterdag het heetste plekje met 43,6 graden. Indrukwekkend was de minimumtemperatuur van Kythira op het gelijknamige eiland even ten zuiden van de Peloponnesos. In de nacht van 3 op 4 juli werd daar een laagste temperatuur van 37,0 graden gemeten!

Augustus: hitte in Nederland
De zomer draaide in de eerste helft van augustus op volle toeren en op een aantal plaatsen met name in het zuiden van ons land zijn deze maand al vier tropische dagen bijgeschreven. Op 10 augustus liep de temperatuur in Oost-Maarland op tot 35,0 graden en dat is voor ons land de hoogste temperatuur van deze week geworden.

Op 8 augustus noteerde dit weerstation al een tropische dag met 31,6 graden. In Arcen werd het die dag net zo warm en op 11 augustus was Arcen de warmste plek met 33,7 graden. Ook op 12 augustus is de tropische grens weer overschreden en kon hier de achtste tropische dag van het jaar bijgeschreven. De IJsheiligenzomer in mei leverde hier al twee tropische dagen op en zowel in juni als in juli kwam er nog eentje bij en augustus heeft er nu vier opgeleverd. Vorig jaar leverde augustus nog meer tropische temperaturen op en was de oogstmaand zelfs warmste in bijna drie eeuwen.

Augustus: hitte in Europa
Niet ver weg van ons is het nog veel warmer en met name in Frankrijk was het ook niet uit te houden. Auxerre noteerde op 9 augustus 38,1 graden, op 10 augustus werd in Auxerre en Bergerac 38,6 graden gemeten en op 11 augustus waren Auxerre en Metz de warmste plaatsen met 38,7 graden. Auxerre heeft dus drie dagen achtereen meer dan 38 graden gemeten! Het door smog getroffen Parijs (Orly) had ook op 11 augustus de warmste dag met 37,7 graden. Dat is net iets onder het eeuwrecord voor Parijs (Le Bourget) dat op 39,6 graden staat.

Bordeaux meldde op 9 augustus 38,8 graden en dat is, voor zover is na te gaan, de hoogste temperatuur die hier ooit is gemeten. Het vorig record was 38,6 graden gemeten in een juli-maand. Het absolute temperatuurrecord voor heel Frankrijk is niet overtroffen: dat staat op naam van Toulouse waar in augustus 1923 een temperatuur van 44 graden is gemeten. Meer noordelijk in Frankrijk zijn in deze eeuw ook wel eens temperaturen van boven de 40 graden gemeten en zo zag Tours de thermometer ooit op 41 graden staan. Die waarde werd op 10 augustus ook in Bologna in Italië gemeten: 41,1 graden was daar de hoogste temperatuur en dat was meer dan het record over de laatste dertig jaar dat op 37,1 staat.

Duitsland heeft met een hoogste temperatuur van 39,8 graden op 11 augustus in Mendig (oostelijke Eifel) bijna een nieuw record geboekt. Het officiële record is 40,3 graden op 27 juli 1983 in Gärmersdorf.

Op Cyprus heeft een hittegolf aan zeker vijftig mensen het leven gekost. Op 9 augustus steeg de temperatuur op Cyprus tot de hoogste waarden van de laatste veertig jaar; plaatselijk is zelfs 43 graden gemeten. Dat was net iets onder de 45 graden die Turkije op 4 augustus meldde.

Hitte in de Verenigde Staten en Canada
De hitte in Texas, New Mexico en Arizona was begin augustus tijdelijk wat minder, maar de warmte is hier weer terug. Dallas heeft 29 dagen achtereen temperaturen tot 38 graden gehad en dat is de op een na langste aaneengesloten reeks hittedagen sinds 1980, toen het 42 dagen achtereen zo warm werd. In totaal zijn er dit jaar al ruim veertig dagen geteld met 38 graden of hoger met eind mei topwaarden van 45 graden. In juli lag de temperatuur in Texas en Oklahoma 4 tot 5 graden boven het langjarig gemiddelde.

Ook Californië en Canada hebben te maken met uitzonderlijk hitte. Marianne Revers stuurde ons een e-mail uit Kelowna BC, waarin ze meldde dat de hitte in Canada BC al drie weken duurt met recordwaarden tot 39 graden de afgelopen twee dagen. De hete lucht wordt met een zuidenwind aangevoerd vanuit de Nevada woestijn; het warmste moment van de dag valt hier pas laat in de middag, rond 5 uur. De hoogste temperatuur op Canadees grondgebied werd genoteerd in Lytton met 42 graden, wat zuidelijker in de VS noteerde The Dalles 44 graden (bron: Climate Prediction Centre). Het aanhoudend hete en droge weer heeft in Canada geleid tot enorme branden.

Volgens weerman Jan Visser zijn tot boven de poolcirkel temperaturen gemeten tussen 20 en 25 graden wat heet uitzonderlijk is voor dit gebied. Berlijnse meteorologen gaan ervan uit dat de warmte samen met het feit dat het ijs in de Hudson Baai twee maanden eerder dan gebruikelijk was opgeruimd. Daardoor is de temperende invloed van de baai niet zo groot als in andere jaren. Ook ter hoogte van Spitsbergen heeft het zeewater van de Groenlandzee een hogere temperatuur dan normaal, wat ook zijn uitwerking heeft op de luchttemperatuur. De luchthaven Svalbard meldde op 22 juli 19 graden, maar weinig onder het record van 16 juli 1979 toen daar 21,3 graden werd gemeten.

De laatste jaren hebben de VS vaak met extreme hitte te maken gehad en vooral in juli 1995 leidde dat tot een ramp. Toen vielen er zeker 750 doden en alleen al in Chicago bezweken 450 mensen door de aanhoudende hitte.