Grote stap ozononderzoek

In het kader van het Satelliet Ozon Data Assimilatie project (SODA) van de Europese Unie, waaraan het KNMI de leiding heeft gegeven, zijn voor het eerst analyses van de atmosfeer gemaakt met een beschrijving van de weerpatronen en de verdeling van ozon. Hierbij is gebruik gemaakt van een techniek die zorgt voor een realistische samenhang tussen weer- en ozonstructuren in de atmosfeer.

Dit is een belangrijke stap om meer inzicht te verkrijgen in de voor ozon relevante atmosferische processen. Bovendien geven de analyses een belangrijke meerwaarde aan ozon satellietgegevens. De gebruikte methode en de resulterende gegevensbestanden zijn van groot belang voor de beschrijving van de klimatologie van ozon, voor de interpretatie van chemische metingen van onderzoekssatellieten, en voor ontwikkeling van beleid.

Ozon en weer
De verdeling van ozon in de atmosfeer fluctueert sterk. Deze veranderingen hangen sterk samen met weerpatronen en resulteren in minima en maxima in de ozonverdeling. Omdat ozon een broeikasgas is, hebben ozonvariaties een belangrijk effect op de stralingsbalans in de atmosfeer, en dus op de locale opwarming en afkoeling. Analyse van de horizontale en verticale verdeling van ozon is daarom van groot belang. De verdeling van ozon hangt samen met het weer, waardoor het in principe mogelijk is om informatie over het weer of de atmosferische dynamica, te halen uit metingen van ozon. In het kader van het SODA-project is een begin gemaakt met het praktische onderzoek naar de extractie van dynamische informatie uit ozon satellietmetingen in de context van procedures die gebruikt worden bij de weersvoorspelling.

Satelliet Ozon Data Assimilatie (SODA)
Tijdens het SODA project zijn methodes ontwikkeld die resulteren in een consistente analyse van chemische en dynamische atmosferische variabelen. Het is duidelijk dat de ozonverdeling, zoals verwacht, in belangrijke mate wordt bepaald door de dynamica in de atmosfeer. Systemen voor de weersvoorspelling bevatten nu ook ozongegevens waardoor, als resultaat van SODA, het European Centre for Medium Range Weather Forecast (ECMWF) nu in een positie is om te beginnen met de operationele verwerking van ozon en de aanlevering van voorspellingen van de ozonverdeling tot tien dagen vooruit.

Verder kunnen op basis van SODA resultaten lange tijdseries van ozonverdelingen en weerpatronen gemaakt worden, zoals in het 40-jarige analyseproject ERA-40 binnen de context van het vijfde kaderprogramma van de Europese Unie. In dit project worden satellietozongegevens gebruikt van de laatste twintig jaar. Chemisch-dynamische analyses, onder andere in de lagere stratosfeer, zijn belangrijk in het onderzoek naar uitwisselingsprocessen tussen stratosfeer en troposfeer, en voor het onderzoek van de reductie van ozon en de klimatologische aspecten daarvan. Een chemisch-dynamisch atmosferische analyse kan in belangrijke mate bijdragen aan de validatie van chemische waarnemingen, zoals deze nu beschikbaar zijn, maar zeker ook aan de validatie van de grote hoeveelheid toekomstige satellietgegevens, zoals bijvoorbeeld van ENVISAT.

SODA Partners:
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI)
Météo France
European Centre for Medium-Range Weather Forecasts (ECMWF)
Centre for Atmospheric Science, Dept. of Chemistry, University of Cambridge