Hoogleraar Komen benoemd aan Universiteit Utrecht

De opwarming van de wereld in de tweede helft van de twintigste eeuw is voor een deel veroorzaakt door menselijk handelen. Dat zei prof. Komen van het KNMI op 19 januari in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht in zijn rede "lente in de broeikas" naar aanleiding van zijn benoeming tot bijzonder hoogleraar in de Dynamica van het Klimaat aan de Universiteit van Utrecht.

Hij deelt zijn conclusie met het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), dat van 17 t/m 20 januari 2001 in Shanghai bijeen was in verband met het derde Assessment Report, het vijfjaarlijkse standaardwerk op het gebied van de mondiale klimaatverandering. De oorzaak van de opwarming in de eerste helft van de twintigste eeuw is echter nog zeer onduidelijk. Volgens de hoogleraar illustreert dit onze beperkte kennis van het klimaatsysteem.

Aanbevelingen klimaatonderzoek
In zijn oratie gaat prof. Komen in op het belang van klimaatonderzoek en geeft hij een overzicht van de huidige kennis op dit gebied. Klimaatverandering is iets van alle tijden. Men onderscheidt natuurlijke klimaatveranderingen en veranderingen die door de mens veroorzaakt zijn. Hij doet aanbevelingen voor onderzoek, dat moet leiden tot vergroting van ons begrip van het klimaat en tot betere klimaatvoorspellingen. Deze omvatten de studie van klimaatprocessen, betere toegankelijkheid van klimaatgegevens, een beter waarneemsysteem en verdere ontwikkeling van klimaatmodellen. Tevens is het nodig dat de internationale samenwerking op het gebied van klimaatonderzoek versterkt wordt. De Wereld Meteorologische Organisatie kan daarbij een sleutelrol spelen. Door verschillende ambitieuze Japanse en Amerikaanse initiatieven is er een reële dreiging dat Europa achterop raakt. Daarom pleit hij voor de instelling van een centrale Europese, eventueel virtuele, klimaatmodelleerfaciliteit, waartoe een ieder toegang kan krijgen op basis van concurrerende voorstellen, net zoals dat in de hoge-energiefysica op Centre Européen pour la Recherche Nucléaire (CERN) gebeurt.

Onderzoeksresultaten rechtvaardigen krachtig milieubeleid
Prof. Komen gaat ook in op de complexiteit van het klimaatsysteem, op de oorzaken van de onzekerheid en de mogelijkheid van verrassingen. Voor de geloofwaardigheid van de wetenschap mogen voorspellingen niet onverantwoord aangedikt worden. Onzekerheden mogen niet verzwegen worden. De Utrechtse hoogleraar is van mening dat de resultaten van het onderzoek een krachtig milieubeleid rechtvaardigen. Voor dit beleid en voor het nemen van maatregelen is het van groot belang dat onderzoekers de verwachte invloed van het menselijk handelen verder in kaart brengen. Tenslotte wijst hij er op dat de samenleving, net als het klimaat, vol complexe relaties zit en dat het daarom nodig is dat verschillende problemen, zoals armoede, geweld, honger, onbeheersbare migratie, afnemende biodiversiteit, landdegradatie, verontreiniging van het milieu en klimaatverandering, op een samenhangende wijze aangepakt worden.

Gerbrand Johan Komen is hoofd van de afdeling Oceanografisch Onderzoek van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI). Hij is benoemd tot bijzonder hoogleraar door de Stichting Waterloopkundig Laboratorium met medewerking van Rijksinstituut voor Kust en Zee (RIKZ) en het KNMI. Als hoogleraar werkt hij bij het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek (IMAU) van de Universiteit van Utrecht.