IPCC: klimaatbeleid duurder bij uitstel

Hoe langer wordt gewacht met het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, hoe groter de uitdagingen worden om deze gevolgen het hoofd te bieden. Uitstel betekent ook een kleinere kans op succes en hogere kosten van maatregelen tegen klimaatverandering.

Dat staat in het syntheserapport van het VN-Klimaatpanel IPCC, dat zondag 2 november is uitgekomen. In dit rapport zijn nieuwe conclusies getrokken op basis van de kennis van de drie eerder verschenen delen van het vijfde IPCC-rapport. Het rapport vormt een bijdrage aan nieuwe internationale klimaatafspraken die eind volgend jaar in Parijs moeten worden gemaakt.

Wetenschappers stellen dat het nu nog mogelijk is de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden Celsius, maar daarvoor moet haast worden gemaakt. De gevolgen van klimaatverandering zijn wereldwijd al zichtbaar en zullen in de toekomst alleen maar groter worden. Om die 2 graden-grens te halen, is wel nodig dat alle landen samen de netto-uitstoot van broeikasgassen in 2050 met 40-70 procent terug hebben gebracht, en aan het eind van de eeuw geheel tot nul. Dit brengt grote economische, technologische en bestuurlijke uitdagingen met zich mee. Hoe langer hiermee wordt gewacht, hoe groter de uitdagingen worden. Er is geen eenduidige en eenvoudige oplossing. Hiervoor is een combinatie nodig van publieke en private investeringen, innovatie, effectief bestuur en veranderingen in levensstijl.

Combinatie
Het kosteneffectief terugdringen van broeikasgasemissies kan door een combinatie van energiebesparing, gebruik van alternatieve energiebronnen, voorkomen van ontbossing en maatregelen om niet-CO₂ emissies te voorkomen. Dit levert vaak bijkomende voordelen op, zoals meer zekerheid in energievoorziening, betere luchtkwaliteit en een duurzame economie. Daarnaast is echter aanpassing aan klimaatverandering onvermijdelijk. Een voorbeeld van aanpassing is de vergroening van steden dat kan leiden tot lager energie- en waterverbruik, met kostenbesparing en betere gezondheid als positief bijeffect.

Onomkeerbaar
Sinds de periode 1850-1900 is de gemiddelde temperatuur van de aarde met 0,9 graden gestegen. Door de voortgaande uitstoot van broeikasgassen zal naar verwachting wereldwijd de temperatuur blijven stijgen. Zonder klimaatbeleid zal dat zelfs mogelijk met enkele graden zijn gedurende deze eeuw. Hierdoor neemt het risico van onomkeerbare of abrupte veranderingen in samenlevingen en natuurlijke systemen toe.

De zeespiegel is 19 centimeter gestegen ten opzichte van 1900 en zal gedurende deze eeuw doorstijgen, zelfs wanneer de uitstoot van broeikasgassen geheel gestopt wordt. Als de uitstoot doorgaat, is de stijging aanzienlijk hoger. Verdere opwarming leidt naar verwachting tot meer extreme weersomstandigheden, zoals zware buien en hittegolven, aantasting van de natuur en de voedselvoorziening, ondermijning van de energiezekerheid en meer conflicten en migratie.

Mondiaal
De landen van de VN hebben afgesproken te proberen de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 2 graden Celsius ten opzichte van 1850. In EU-verband zijn onlangs nieuwe klimaat- en energiedoelen voor 2030 overeengekomen. Mondiaal is afgesproken om in 2015 in Parijs tot een nieuw klimaatakkoord te komen. Het nu vastgestelde syntheserapport benadrukt de urgentie van nieuwe internationale afspraken en versterking van beleid op nationaal niveau. De toekomst is nu.

Klimaatagenda
Nederland heeft in oktober 2013 een Klimaatagenda uitgebracht waarmee klimaatverandering wordt aangepakt door een combinatie van terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen en aanpassen aan klimaatverandering. In Nederland zijn de uitkomsten van eerdere IPCC-rapporten gebruikt voor de nieuwe KNMI'14 klimaatscenario’s. De IPCC resultaten en de KNMI'14 klimaatscenario’s vormen ook een belangrijke basis voor het ontwikkelen van de Nationale Adaptatie Strategie die in 2016 gereed zal zijn.

Nederlandse bijdrage
Het Syntheserapport van IPCC is vorige week in Kopenhagen vastgesteld door wetenschappers en beleidsmakers uit 115 landen. Hiermee is het vijfde Assessment Report compleet. De eerdere rapporten gingen over 1) de natuurwetenschappelijke basis van klimaatverandering, 2) de effecten ervan op mens en natuur en de mogelijkheden voor aanpassing, en 3) de opties om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Deze zijn in het najaar van 2013 en het voorjaar van 2014 al verschenen.

Het KNMI nam deel aan de Nederlandse delegatie in Kopenhagen die verder bestond uit wetenschappers en beleidsmedewerkers van Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), ministerie van IenM en EZ. KNMI-wetenschappers hebben meegeschreven aan deel 1 van het IPCC-rapport. Aan het syntheserapport hebben wetenschappers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) meegeschreven. Prof. dr. Detlef van Vuuren was een van de hoofdauteurs. Daarnaast was Leo Meyer van PBL binnen IPCC co-chair van het syntheserapport.