Klimaat op de lokale agenda

Vandaag vinden er gemeenteraadsverkiezingen plaats. Het klimaat staat vaak hoog op de lokale agenda’s. Waarover gaat het in de gemeente als het gaat over klimaatverandering?

Het klimaat in gemeentelijk beleid

Twee belangrijke gemeentelijke beleidsthema’s zijn klimaatmitigatie en klimaatadaptatie. Klimaatverandering wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen. Klimaatmitigatie is het beleid om deze uitstoot te verminderen. Klimaatadaptatie is het beleid om Nederland aan te passen aan klimaatverandering en de effecten daarvan, zoals het verhogen van dijken vanwege de zeespiegelstijging.

Tegengaan van klimaatverandering (klimaatmitigatie)

In veel gemeenten is de overgang naar het gebruik van schone lokale energiebronnen zonder CO2 uitstoot een belangrijk thema. De mondiale uitstoot van broeikasgassen is de optelsom van al het menselijk gedrag wereldwijd.

Per persoon dragen we in het rijke Nederland twee tot drie keer zoveel bij als de gemiddelde wereldburger

De individuele bijdrage van een gemeente in Nederland lijkt hierbij te verwaarlozen. Ook de relatieve bijdrage van Nederland aan de wereldwijde optelsom lijkt bescheiden: 0,5%. Per persoon dragen we in het rijke Nederland echter twee tot drie keer zoveel bij als de gemiddelde wereldburger.

Via het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 is door elk land vastgelegd welke mitigatieverplichtingen het is aangegaan. Gemeenten dragen bij aan de totale Nederlandse doelstelling.

Aanpassen aan klimaatverandering (klimaatadaptatie)

Nederland heeft de ambitie om in 2050 klimaatbestendig te zijn. Van alle gemeenten wordt verwacht dat zij hun kwetsbaarheden in geval van extreem weer in beeld brengen. Wat zijn de lokale risico’s bij een overstroming en bij wateroverlast bij zware regenbuien? Wat kan de huidige riolering aan? Waar kan een teveel aan water tijdelijk worden geborgen? Ook maatschappelijke risico’s door langdurige droogte of bij hittegolven worden steeds beter in kaart gebracht. Denk aan scheurende veendijken door droogte of bruggen die vastzitten bij extreme hitte.

Klimaat dichtbij

Wellicht verrassend is dat een gemeente de lokale gemiddelde temperatuur kan beïnvloeden (zie figuur 1). Bijvoorbeeld de mate waarin een stad gedurende de dag meer opwarmt dan de omgeving. Deze dagelijkse gang wordt mede bepaald door de bebouwde omgeving. Stenen houden warmte vast, schaduw maakt smalle straten koel. Op hete dagen brengt water overdag verkoeling door verdamping, bij koude kan oppervlaktewater een warmtebron zijn. Het KNMI doet in samenwerking met partners zowel metingen (zie figuur 2) als verder onderzoek naar het stadsklimaat en hoe de ruimtelijke ordening van de stad samenhangt met het klimaat in de leefomgeving.

KNMI Klimaatbericht door Michiel van Weele en Reinder Ronda