KNMI investeert in waarschuwingen voor gevaarlijk weer

Het centrale thema van de Wereld Meteorlogische Dag van 2006 was hoe we een ramp kunnen voorkomen of de schade beperken. De meteorologen van het KNMI dragen daaraan bij door tijdig te waarschuwen voor gevaarlijk weer.

Betere waarschuwingen
In ons land is het KNMI wettelijk de instantie om waarschuwingen te geven voor gevaarlijk weer. De komende jaren gaat het KNMI fors investeren in het verder verbeteren van de vaardigheid om tijdig en adequaat te waarschuwen voor dreigend gevaarlijk weer. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van de nieuwste waarneemsystemen, zoals de Meteosat Second Generation (MSG) satelliet, die het weer veel sneller en met meer details in kaart brengt. Ook de weermodellen, waaronder het Hirlam model (High Resolution Limited Area Model) van het KNMI voor de korte termijn weersverwachting, worden verder verbeterd. Onderzoekers spreken zelfs van een complete metamorfose van de modellen zodat gevaarlijke weersverschijnselen zoals zwaar onweer, zware windstoten, extreme neerslag en mist beter kunnen worden voorspeld, in een eerder stadium en met een meer zekerheid.

Het KNMI heeft onlangs de leiding gekregen van een consortium van 8 nationale weerdiensten (Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken, IJsland, Ierland, Spanje en Nederland) die gezamenlijk werken aan een verdere uitbouw van het weermodel Hirlam. De wijzigingen die het model zal ondergaan zijn echter zo groot dat daarvoor onlangs samenwerking is gezocht met een ander Europees consortium, het oorspronkelijk door Frankrijk geïnitieerde ALADIN, waarin 15 landen deelnemen. Deze samenwerking betreft de grootste wijziging en koersverandering die zich ooit in meteorologisch Europa heeft voorgedaan. Het nieuwe consortium van 23 landen zal een nieuw weermodel ontwikkelen dat kan uitgroeien tot een van de state-of-the-art modellen voor het verwachten en waarschuwen van gevaarlijk weer in Europa.

Meeste natuurrampen door weer en water
De Wereld Meteorologische Dag, jaarlijks op 23 maart daags na de Wereld Water Dag, is dit jaar gewijd aan rampen door bijvoorbeeld tropische stormen en orkanen, overstromingen, droogte en hitte. Ongeveer 90% van de natuurrampen houdt tegenwoordig verband met weer en water. Het jaar 2005 bijvoorbeeld kende lange periodes van droogte, onder meer in Afrika, delen van Europa, Azië, Australië en Brazilië. Anderzijds had de wereld ook te maken met extreme regenval en overstromingen. Het jaar 2004 was een rampjaar bij uitstek vooral door de gevolgen van de tsunami in de Indische Oceean. In de periode 1992-2001 kwamen 622.000 mensen om het leven en werd voor 446 miljard Euro schade aangericht. Vooral de minder ontwikkelde landen lijden eronder; een enkele rampzalige storm kan de economie in die landen tot in lengte van jaren in de problemen brengen. Door de snelle veranderingen van het klimaat wordt de roep om wereldwijde samenwerking voor aanpak van het klimaatprobleem steeds groter. De verschillende nationale meteorologische diensten in de wereld, waaronder het KNMI in Nederland, spelen daarin onder de paraplu van de Wereld Meteorologische Organisatie een belangrijke rol.

Waarschuwingen besparen veel mensenlevens
De laatste jaren is grote vooruitgang geboekt in het monitoren en voorspellen van weer en bedreigingen door het water. De moderne communicatiemiddelen maken het mogelijk om verwachtingen en waarschuwingen zo snel en adequaat mogelijk te verspreiden. Dat biedt betere mogelijkheden tot het tijdig nemen van maatregelen in dreigende situaties. Een goede verwachting van extreem weer, dat kan leiden tot een overstroming of droogte, kan veel levens besparen en ook de economische schade beperken. Zo is het aantal slachtoffers door natuurrampen in Bangladesh, waar het waarschuwingssysteem voor tropische cyclonen de laatste decennia enorm is verbeterd, sterk afgenomen, van naar schatting 300.000 doden in 1971 tot 13.000 doden in 1991 en 200 slachtoffers in 1994.

Klimaatveranderingen door menselijke oorzaken
Veranderingen in het klimaat zijn niet nieuw, maar deze hadden vroeger een natuurlijke oorzaak. De klimaatveranderingen, die we nu meemaken, worden voor een deel toegeschreven aan menselijke invloeden. Volgens de WMO is de wereldgemiddelde temperatuur sinds het begin van de metingen in 1860 met 0,6 graden gestegen, trekken gletsjers zich wereldwijd terug (in totaal met naar schatting 100 km3 per jaar) met grote gevolgen voor de rivieren. Een toename van het aantal hete dagen en hittegolven heeft enorme gevolgen, zoals bleek uit de vele hittedoden in Noord-Amerika in 1988 en in Europa in de hete zomer van 2003. De veranderingen van het klimaat leiden in deze eeuw tot een verdere temperatuurstijging tussen 1,4 en 5,8 graden. De zeespiegel, die in de vorige eeuw met 10 tot 20 cm is gestegen, gaat in de 21e eeuw met naar schatting 9 tot 88 cm omhoog met alle gevolgen vandien voor eilanden, havens, landbouwgronden, drinkwater en toerisme. Naar verwachting neemt de neerslag in de 21 eeuw op de middelbare en hogere breedten in intensiteit toe. Op lagere breedten wordt juist minder neerslag verwacht, zodat verspreid over de aarde zowel de kans op droogte als op overstromingen groter wordt.

De laatste jaren is grote vooruitgang geboekt in het monitoren en voorspellen van weer en bedreigingen door het water. De moderne communicatiemiddelen maken het mogelijk om verwachtingen en waarschuwingen zo snel en adequaat mogelijk te verspreiden. Dat biedt betere mogelijkheden tot het tijdig nemen van maatregelen in dreigende situaties. Een goede verwachting van extreem weer, dat kan leiden tot een overstroming of droogte, kan veel levens besparen en ook de economische schade beperken. Zo is het aantal slachtoffers door natuurrampen in Bangladesh, waar het waarschuwingssysteem voor tropische cyclonen de laatste decennia enorm is verbeterd, sterk afgenomen, van naar schatting 300.000 doden in 1971 tot 13.000 doden in 1991 en 200 slachtoffers in 1994.

Wereld Meteororologische Dag verjaardag voor WMO
De Wereld Meteorologische Dag is een initiatief van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). Op 23 maart viert deze overkoepelende meteorologische organisatie met 187 aangesloten landen zijn verjaardag. Zonder de WMO zou het weerbericht in zijn huidige vorm onmogelijk zijn. De weersverwachtingen zijn immers gebaseerd op meteorologische waarnemingen uit de hele wereld. Eén van de belangrijkste taken is het in stand houden van een mondiaal waarnemingsnetwerk. Dagelijks verwerken 3 mondiale, 187 nationale en 34 regionale meteorologische diensten vijftien miljoen gegevens. De WMO is van groot belang voor internationale samenwerking op meteorologisch gebied, de uitwisseling van meteorologische gegevens en producten en het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek op het gebied van weer en klimaat.

De eerste internationale meteorologische organisatie werd in 1873 opgericht door Prof.dr. C.H.D. Buys Ballot (1817-1890), tevens oprichter van het KNMI. Op 23 maart 1950 werd deze organisatie omgedoopt in de WMO, een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties, waarvan het hoofdkantoor is gevestigd in Genève. De laatste jaren is de WMO ook zeer aktief op het gebied van de klimaatproblematiek. Samen met het "United Nations Environmental Programme" (UNEP) stelde de WMO het "Intergovernmental Panel on Climate Change" (IPCC) in, een gezaghebbend orgaan voor klimaatwetenschappen in relatie tot de politiek.