Koopvaardijofficieren krijgen Koninklijke onderscheiding

Staatssecretaris Mw. Melanie Schultz van Verkeer en Waterstaat heeft op 12 april bij het KNMI in De Bilt Koninklijke onderscheidingen en beloningen uitgereikt aan koopvaardijofficieren en een plaquette aan een schip van de Koninklijke Marine.

Deze officieren hebben zich verdienstelijk gemaakt door jarenlang geheel op vrijwillige basis waarnemingen van het weer door te sturen aan het KNMI. Deze uitreiking kent een lange traditie en vindt om de 2 à 3 jaar plaats.

Waarnemingen van groot belang
In haar toespraak benadrukte de Staatssecretaris het belang van de waarnemingen: "onmisbaar als bouwsteen voor een betrouwbare weersverwachting. Ik ben wat dat betreft zelf weer eens met mijn neus op de feiten gedrukt toen ik een paar weken geleden in Louisiana was. Het is onvoorstelbaar wat de orkaan Katrina met die stad heeft gedaan. Nog steeds overal verwoesting, nog steeds overal modder en puin, en ook nog steeds een totaal ontregelde en ontvolkte stad. Om over de slachtoffers nog maar te zwijgen. Daar kun je dus pas echt zien hoe belangrijk een goede weersverwachting is. Je kunt er rampen als deze natuurlijk niet mee voorkomen. Maar je hebt wel een betrouwbaar beeld nodig om bijvoorbeeld te zorgen voor een tijdige evacuatie. En daar dragen de gegevens die u aanlevert nu al ruim 150 jaar aan bij."

De scheepswaarnemingen worden wereldwijd verspreid en leveren een belangrijke bijdrage aan de weersverwachtingen van het KNMI en andere nationale weerinstituten. Iedere dag worden ca. 2900 scheepswaarnemingen uit 27 landen over de hele wereld uitgewisseld, waaronder ca. 150 afkomstig van Nederlandse schepen. Sinds 1940 geldt er een vrije uitwisseling van deze gegevens. Ten tijde van de VOC was dit wel anders, toen waren waarnemingen bedrijfsgeheim, wegens hun economische rol bij de routering van schepen.

Scheepswaarnemingen zijn van essentieel belang; de meteoroloog krijgt hierdoor inzicht in het weer dat naar ons toe komt. Nu is het weer in Nederland meestal afkomstig van de oceaan, terwijl het waarnemingsnetwerk daar het dunst is. Waarnemingen op zee zijn immers veel lastiger te faciliteren dan op het land. En scheepswaarnemingen blijven onmisbaar, ondanks de beschikbaarheid van satellietwaarnemingen. Immers, scheepswaarnemingen zijn nodig om satellietgegevens te kalibreren.

Daarnaast worden scheepswaarnemingen gebruikt om computerweermodellen mee te voeden. Een computermodel heeft een beginsituatie nodig om het toekomstige weer te kunnen berekenen. Zo ook het weer voor ruim een week vooruit. Dit wordt door het computermodel van het Europese Weercentrum voor Middellange Termijnverwachtingen in Engeland berekend. De producten van dit Europese model worden wereldwijd door tientallen landen afgenomen.

De schepen hebben zelf ook belang bij het maken van waarnemingen. Zeevarenden, rederijen en offshorebedrijven gebruiken namelijk de hierop gebaseerde weersverwachtingen, wind- en stormwaarschuwingen ook zelf. Niet alleen voor de veiligheid op zee; ze dienen ook een economisch belang. Op basis van deze verwachtingen bepalen schepen de meest economische route.

Scheepswaarnemingen en klimaatonderzoek
Behalve in de meteorologie, speelt de scheepsinformatie ook een belangrijke rol in het wereldwijde wetenschappelijke onderzoek naar klimaat en klimaatverandering. Zo zijn scheepswaarnemingen nodig om de wereldgemiddelde temperatuur goed te kunnen bepalen en zo de ontwikkelingen in het klimaat tot nu toe te kunnen beschouwen. Verder worden scheepswaarnemingen gebruikt om veranderingen in stormfrequentie en het mogelijk afnemen van de warme Golfstroom te onderzoeken.

Historie
Nederland kent door zijn lange historie als belangrijke zeevarende natie al bijna anderhalve eeuw de traditie prijzen aan zeevarenden uit te reiken voor het beste scheepsjournaal. Al in 1854, het oprichtingsjaar van het KNMI, loofde de Koninklijke Nederlandsche zeil- en roeivereniging te Amsterdam een zeevaartkundig instrument of boekwerk uit ter waarde van
f 200,- aan de gezagvoerder der Nederlandsche Koopvaardijvloot. De scheepsjournalen werden aan het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut geleverd en beoordeeld. Vanaf de oprichting van het KNMI is de scheepvaart voor dit instituut al belangrijk geweest.

De geschiedenis van het uitreiken van Koninklijke onderscheidingen voor zeevarenden gaat terug tot de negentiende eeuw. Het is in het jaarverslag van het KNMI over de jaren 1870 - 1871 dat voor het eerst melding gemaakt wordt van zilveren medailles toegekend door Z.M. de Koning. Uit een lijst met namen van gezagvoerders vermeld in "Mededelingen uit de journalen" (1896) blijkt dat deze medailles in de periode 1870 - 1894 praktisch elk jaar werden toegekend als erkenning van aan het KNMI bewezen diensten door het overleggen van verdienstelijke journalen.
Bij Koninklijk besluit van 30 januari 1905 werd een wijziging ingevoerd: voortaan was de Minister van Waterstaat gemachtigd stuurlieden van schepen in de grote Handelsvaart een beloning toe te kennen wegens hun aandeel in het meteorologisch werk op zee. Het betreft hier beloningen in de vorm van binocles, barometers, boekwerken en dergelijke.

Tegenwoordig krijgen kapiteins ‘uit erkentelijkheid voor bijzondere verdiensten’ een Koninklijke onderscheiding bestaande uit een zilveren of gouden medaille met daarbij een oorkonde. Voor stuurlieden is er een barometer voor ‘verdienstelijke medewerking’.

Dit jaar zijn de onderscheidingen aan de volgende kapiteins en stuurlieden overhandigd:
S.S. Abma, R. Authier, B. de Bakker, E.R. Ballieux, A. Blanken, P.H.S.T. Blok, C.J. Boon, A. Bouma, J.M.A. Bussing, J.H.W. Dummer, P. van der Ent, B. Freije, S.H. van Gessel, H. Grootjans, M.W.M. Haver, A. van t Hof, E. Jansen, R.P. Janssen, P.G.M. Kerkvliet, D. van de Kooij, P.F. Koops, M.J.B. Koutstaal, J. de Krey, J.H. Kuipers, F. S. Latuperissa, S.B. Leeman, A.W. van Leeuwen, J.P. Lubbers, L.M. Parlevliet, A.C. Schuiten, W.R. Stoltenborgh, J.A. Smit, M.C. Swart, M.C. Terlouw, L.P. van Velzen, A. Verberne, V.J.C. Verhoeven, H.M. Vixseboxse, F.A. Vonk, W.W.G. van Vugt, F. Wassenaar, E.P. de Weert, J.C. van Wieringen, C.J.M. Wiersum, W. Willems, A.W. Zeeuw.