Nederland warmt ruim 2 keer zo snel op als de wereldgemiddelde temperatuur

De temperatuur in Nederland is in de afgelopen drie decennia toegenomen met gemiddeld 1,1 °C. Dat is ruim twee keer zoveel als de toename van de wereldgemiddelde temperatuur in dezelfde periode. Sinds het begin van de metingen in 1901 is de jaartemperatuur met ruim 2 °C toegenomen. Dat blijkt uit het klimaatdashboard van het KNMI. Vandaag zijn aan dit dashboard ook onze nieuwste cijfers - de klimaatnormalen - over de afgelopen dertig jaar (1991-2020) toegevoegd.

Met de nieuwe klimaatnormalen (1991-2020) wordt het gemiddelde weer van Nederland bepaald

Om klimaatverandering te onderzoeken, kijken we onder andere naar de langjarige trend sinds 1901. Een andere manier om klimaatverandering in kaart te brengen is de klimaatnormalen met elkaar vergelijken. De meest recente klimaatnormaal (1991-2020) is nu gepubliceerd in onze klimaatviewer. Met deze cijfers over temperatuur, neerslag, zon en wind wordt het gemiddelde weer van Nederland bepaald, ook wel ‘de normaal’. Dit doen we om de tien jaar, net zoals andere meteorologische diensten wereldwijd.

Hoofddirecteur Prof. Gerard van der Steenhoven: "Klimaatverandering is geen abstract begrip meer, maar iets wat je bent gaan merken in je dagelijks leven. Denk bijvoorbeeld aan afgelopen zomer. Nog nooit eerder hadden we zoveel warme dagen achter elkaar meegemaakt. En elk jaar schaatsen is niet meer vanzelfsprekend. De opwarming van de aarde en daarmee ook van Nederland gaat maar door. We moeten nú de uitstoot van broeikasgassen stoppen om die opwarming te beperken. Maar zelfs bij het beperken van de uitstoot ontkomen we niet aan maatregelen om Nederland klimaatbestendig te maken." 

Bekijk de animatie over de klimaatnormalen, het gemiddelde weer in Nederland over de periode 1991-2020.

Meer hitte, minder ijsdagen

Met deze nieuwste cijfers wordt het gemiddelde weer in Nederland bepaald en is te zien wat we de afgelopen dertig jaar aan weer hebben ervaren, ook wel ‘de normaal’. Wanneer je het gemiddelde weer van 1991-2020 vergelijkt met het gemiddelde weer van 1961-1990, zie je dat het Nederlandse klimaat aan het veranderen is.

De temperatuur is de afgelopen dertig jaar in alle seizoenen toegenomen, in vergelijking met de periode 1961-1990. De toename is het grootst in de lente (1,5 °C) en het kleinst in de herfst (0,7 °C).

Weerextremen zijn de laatste dertig jaar sterk veranderd. In de periode 1961-1990 waren er nog gemiddeld 10 ijsdagen per jaar, nu zijn dat er nog circa 6 per jaar. Het aantal tropische dagen is toegenomen van gemiddeld 2 naar 5 dagen per jaar. Ook het aantal zomerse dagen is gestegen van 19 naar 28 dagen per jaar.

De temperatuur van de koudste winterdag en van de warmste zomerdag van het jaar is toegenomen met respectievelijk 1,6 en 1,9 °C.

Wereldtemperatuur

Niet alleen Nederland warmt zo snel op. Over het algemeen zien we dat heel Europa sneller opwarmt dan de rest van de wereld. De winters waren zachter doordat de wind vaker uit het westen komt. De lentes en zomers zijn extra opgewarmd door toename van de zonnestraling en afname van luchtvervuiling.

In het klimaatakkoord van Parijs zijn in 2015 wereldwijd doelen afgesproken om de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen om de opwarming van de aarde te temperen. Tijdens die klimaattop is afgesproken om de opwarming mondiaal beperkt te houden tot maximaal 2 graden en te streven naar 1,5 graad ten opzichte van het pre-industriële tijdperk.

Wat is de normaal?

Voor de periode 1991-2020 is nu het gemiddelde weer vastgesteld. Om de tien jaar wordt het gemiddelde weer van Nederland bepaald. In de meteorologie wordt dit ‘de normaal’ genoemd. Deze langjarig gemiddelden worden berekend voor een aantal meteorologische grootheden zoals temperatuur en neerslag over een periode van dertig jaar. Eerdere tijdvakken zijn 1981-2010, 1971-2000, 1961-1990 enzovoort. Er zijn wereldwijd afspraken hoe de normaal wordt bepaald, vastgesteld door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO).

 Het vergelijken van normalen is één manier om klimaatverandering in beeld te brengen

Door het gemiddelde weer te berekenen, kunnen we het weer van nu vergelijken met dat in het verleden. Het vergelijken van normalen is één manier om klimaatverandering in beeld te brengen. Een andere manier is bijvoorbeeld om de trend van de jaartemperatuur in kaart te brengen. De normalen en de trend zijn te zien op het klimaatdashboard van het KNMI.