Nieuwe satellietmissie Luchtkwaliteit en Klimaat

De Europese Ruimtevaart Organisatie ESA heeft een satellietmissie, geleid door het KNMI, ten behoeve van luchtkwaliteit en klimaat geselecteerd voor verdere studie. Daarmee is de kans dat deze missie gerealiseerd wordt een stuk groter geworden.

Voor een leefbaar klimaat en milieu zijn bestrijding van milieuvervuiling en het beperken van de gevolgen ervan van levensbelang. Maar hoe meet je de effectiviteit van de genomen maatregelen? Aardobservatiesatellieten zijn daarvoor belangrijk. Het gebruik van satellietgegevens voor het maken en evalueren van beleid op het gebied van luchtkwaliteit en klimaat wordt steeds belangrijker. ESA speelt hierop in met nieuwe satellietprogramma’s, waarbij zorgvuldig wordt onderzocht aan welke metingen de komende decennia de meeste behoefte is. 

Het ESA programma voor de volgende reeks grote satellieten ten behoeve van aardobservatie heeft een eerste fase in de selectie doorlopen. Vorig jaar augustus zijn er 27 voorstellen ingediend, waarvan er nu 6 voorstellen geselecteerd zijn voor de volgende ronde. Het voorstel TRopospheric Composition and Air Quality (TRAQ), geleid door het KNMI is als tweede geëindigd van deze 6 voorstellen. Het KNMI werkt hierin internationaal samen met als belangrijkste partner Frankrijk. Op TRAQ zitten drie instrumenten die de troposfeer en de luchtkwaliteit met hoge nauwkeurigheid gaan bestuderen, waarvan 1 Nederlands instrument (TROPOMI) en twee instrumenten van Franse makelij. Het TROPOMI instrument is een opvolger van  OMI (Ozon Monitoring Instrument) en SCIAMACHY, beide instrumenten van Nederlandse afkomst. Het KNMI levert voor TROPOMI de hoofdonderzoeker. Voor TROPOMI werkt het KNMI samen met SRON (Netherlands Institute for Space Research) als co-hoofdonderzoeker en de Nederlandse instrumentbouwers Dutch Space, TNO Industrie en Techniek en SRON. In 2008/2009 zal duidelijk worden welke van de 6 missies uiteindelijk gerealiseerd zal worden.

De nieuwe satelliet is volledig gericht op het ontrafelen van de onderste luchtlagen van de atmosfeer (de troposfeer). De combinatie van de instrumenten op TRAQ is uniek en zodanig gekozen dat de metingen aan troposferische gassen als ozon, stikstofdioxide, koolmonoxide en methaan veel nauwkeuriger kunnen worden uitgevoerd. Ook zal de satelliet veel informatie kunnen leveren over fijn stof. Het bijzondere aan de nieuwe satelliet is dat deze meerdere malen per dag de luchtvervuiling in kaart zal kunnen brengen, en niet maar 1 keer per dag wat tot nu toe mogelijk is met OMI. Hiermee kan dan ook de variatie van de luchtvervuiling over de dag ten gevolge van verkeer, atmosferische condities en de aanwezigheid van zonlicht gevolgd  worden. De metingen kunnen gebruikt worden voor klimaatonderzoek en voor luchtkwaliteitsverwachting. Op dit punt heeft het KNMI een intensieve samenwerking met het RIVM om een optimale verwachting te kunnen maken gebaseerd op satellietmetingen, grondmetingen en modelinformatie.

* De beide afbeeldingen (in en onder dit bericht) tonen de stikstofdioxide in de onderste kilometers van de atmosfeer gemeten door het Ozone Monitoring Instrument (OMI) op zondag 2 juli en maandag 3 juli 2006. De satelliet laat zien dat er op maandag meer stikstofxyde boven Nederland in de atmosfeer zit dan op zondag. Hoofdoorzaak is het drukkere verkeer op maandag.