Nieuwe uitbarstingsfase vulkaan op Bali

Na maanden van afwachten is de vulkaan Agung een nieuwe uitbarstingsfase ingegaan. De vulkaan spuwt as tot een hoogte van 2 tot 7 kilometer boven de krater. Sinds de vroege ochtend van 27 november is de alarmfase van Agung op het hoogste (vierde) niveau. Een zone van 8 tot 10 kilometer rondom de vulkaan is momenteel niet toegankelijk, ruim 75.000 mensen zijn geëvacueerd.

Sinds half september is de vulkaan Agung onrustig. Het Centrum van Vulkanologie en Geologische Risicobeperking van Indonesië (CVGHM) houdt de vulkaan in de gaten en bepaalt welke alarmfase van kracht is. De vulkaan Agung heeft vier alarmfases: normaal (1), alert (2), waakzaam (3) en opgepast (4). De alarmfase wordt bepaald aan de hand van metingen (seismologie, deformatie, gasuitstoot) en modellen. Per alarmfase wordt ook de niet toegankelijke zone vergroot. Op dit moment is de vierde alarmfase van kracht. 

Vulkanische as

Belangrijkste zorg is op dit moment de as. Die bereikt een hoogte van 2 tot 7 kilometer boven de kraterrand. Omdat de vulkaan zelf al 3142 meter hoog is komt de as dus op ruim 10 kilometer hoogte in de atmosfeer. Waar en wanneer de as weer naar beneden komt hangt, behalve van de hoogte van de askolom, ook af van de windrichting en windsterkte. Afhankelijk van deze factoren zijn autoriteiten genoodzaakt vliegvelden al dan niet te sluiten.

Belangrijkste zorg op dit moment is de vulkanische as

De VONA (vulkaan observatie kennisgeving voor de luchtvaart), waarmee piloten worden gewaarschuwd voor de mogelijke aanwezigheid van vulkanische as in het luchtruim, was 25 november 2017 verhoogd van oranje naar rood (het hoogste niveau) en recent weer verlaagd naar oranje.

Voor mensen is het ongezond om vulkanische as in te ademen en er wordt dan ook geadviseerd een masker te dragen in gebieden waar as valt. Informatie over de gevolgen van as voor de volksgezondheid wordt gegeven door The International Volcanic Health Hazard Network (IVHHN).

Stoom

De kleine uitbarsting van dinsdag 21 november 2017 was een zogenaamde freatische uitbarsting. Deze wordt veroorzaakt omdat water onder de vulkaan opwarmt en overgaat in stoom. Deze stoom drijft de explosie, verpulvert oud gesteente van de vulkaan tot as en brengt deze as in de lucht.

Uitbarsting eerder deze week was een freatische uitbarsting, nu gaat het waarschijnlijk om een magmatische uitbarsting 

Bij een magmatische uitbarsting wordt de uitbarsting gedreven door gas dat uit het magma komt. Er zijn aanwijzingen dat de uitbarsting van Agung van 25 november 2017 magmatisch van aard was. Zo werden er verhoogde waarden van zwaveldioxide gemeten door onder andere de Europese GOME-2 satelliet. CVGHM heeft monsters genomen van de as. Analyse van deze monsters kan de magmatische aard van de uitbarsting bevestigen.

Vanaf het moment dat magma aan het oppervlak komt noemen we het lava. Ondanks dat we nog geen lava aan de buitenkant van de vulkaan zien zijn er wel indicaties dat er lava aanwezig is in de krater. NASA MODIS satellietdata tonen sinds 27 september een warme plek in de krater en beelden van de aardobservatiesateliet COSMO-SkyMed van het Italiaanse ruimteagentschap tonen de lava ook duidelijk (zie het satellietbeeld). Het is nu afwachten hoe dit zich verder ontwikkeld.