Oceaan warmt versneld op

De temperatuur van de oceaan neemt versneld toe. Dit hangt direct samen met de aldoor stijgende concentraties broeikasgassen in de atmosfeer in de laatste decennia. Dit blijkt uit de State of the Global Climate in 2020 die gisteren door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) is uitgebracht.

Warmteopslag in de oceaan

Van de energie die de aarde vasthoudt door het versterkte broeikaseffect komt ruim 90 procent als warmte in de oceaan terecht. De toename van de warmteopslag in de oceaan is daarom een goede maat voor klimaatverandering. De warmteopslag in de oceaan neemt gestaag toe (figuur 1). Bijna elk jaar is de warmteopslag groter dan ooit sinds het begin van de metingen. De warmteopslag wordt uitgedrukt in Joules per vierkante meter. Hoe steiler de helling van de lijnen in figuur 1, hoe sneller de hoeveelheid warmte in de bijbehorende waterlaag toeneemt.

Opwarming van de oceaan

Het gemiddelde tempo waarin warmte wordt opgeslagen is berekend voor verschillende waterlagen en voor verschillende perioden (figuur 2). Dit tempo wordt uitgedrukt in Joule per seconde (=Watt) per vierkante meter (W/m2).  Het tempo is uiteraard het grootst voor de dikste laag (0-2000 meter), maar per meter water neemt de warmteopslag het snelst toe in de bovenste 300 meter. 

De toename in warmteopslag per meter water is een maat voor de temperatuurstijging. Een toename van 1 W/m2 geeft bijvoorbeeld in een laag van 2000 meter een temperatuurstijging van 0,4 graden per eeuw en in een laag van 1000 meter een temperatuurstijging van 0,8 graden per eeuw. De gemeten 0,5 W/m2 toename in de bovenste 300 meter in 2010-2019 komt neer op een temperatuurstijging van 0,13 graden in de laatste 10 jaar, de 0,4 W/m2 toename in de laag op diepte 700-2000 meter komt neer op 0,02 graden temperatuurstijging.

Versnelde opwarming van de oceaan

Het tempo van de toename in warmteopslag is groter naarmate de periode recenter is (figuur 2). In de periode 2010-2019 is voor elke waterlaag het tempo ongeveer twee keer zo groot als in de periode 1960-2019.  De temperatuur van de oceaan stijgt dus niet alleen, maar stijgt ook steeds sneller.

Stijging broeikasgassen

De versnelde opwarming van de oceaan hangt direct samen met de aldoor  stijgende concentraties broeikasgassen in de atmosfeer in de laatste decennia (figuur 3). Het WMO rapport stelt vast dat klimaatbeleid - zoals emissiebeperkingen, belasting op CO2-uitstoot en subsidies voor innovaties in duurzame energie - geleidelijk in populariteit stijgt. Pas als dit klimaatbeleid wordt uitgebreid en steviger wordt ingezet, zal dit tot minder CO2-uitstoot leiden. Dit is nodig, aldus de WMO, om de opwarming binnen veiliger grenzen te houden.

KNMI-klimaatbericht door Peter Siegmund