Sneeuwrijke winter koudste in veertien jaar

De winter van 2010 was koud. Het was zelfs de koudste sinds 1996. In De Bilt was de gemiddelde temperatuur 1,1 graden tegen 3,3 graden normaal. In de vorige eeuw kwam zo’n winter eens in de zes jaar voor. Door de opwarming is de kans op een dergelijke winter de laatste decennia afgenomen en komt dat nog maar eens in de vijftien jaar voor.

Ook in maart ging de winter nog door. In De Bilt kwam de temperatuur in de eerste helft van deze maand op 10 dagen onder nul tegen 9 vorstdagen normaal in de hele maand maart.

Een stuk zeldzamer waren de grote hoeveelheden sneeuw. Deze winter telde landelijk gemiddeld 41 dagen met een sneeuwdek. Dat is het grootste aantal sneeuwdekdagen sinds de winter van 1979 die er 60 opleverde. Een normale winter telt in ons land 13 sneeuwdekdagen. De sneeuw bleef in het noorden het langst liggen, de minste sneeuw lag in Zeeland. In het noordoosten was de winter dan ook een stuk kouder dan in het zuidwesten. De gemiddelde temperatuur liep uiteen van -0,2 graden in Eelde tot +2,4 graden in Vlissingen.

Op de meeste dagen lag de temperatuur onder normaal zodat het KNMI drie koude maanden op rij kon beschrijven. De laatste jaren is dat weinig voorgekomen. Januari was met gemiddeld -0,5 graden in De Bilt de koudste maand. De Bilt noteerde in drie maanden 55 vorstdagen tegen 38 vorstdagen in een normale winter. De winter telde 20 dagen waarop het de hele dag bleef vriezen tegen 8 ijsdagen normaal. De laagste temperatuur was -18,4 graden op 19 december in Deelen.

Gemiddeld over het land viel 201 mm wat vrijwel normaal is voor de winter. De meeste neerslag viel in het zuidwesten waar plaatselijk ruim 250 mm is opgevangen, de minste in het noordoosten met lokaal 150 mm. De neerslag viel voornamelijk in de vorm van sneeuw maar ook ijzel en ijsregen ontbraken niet, zodat het vaak glad was.

De zon scheen gemiddeld over het land 179 uren tegen een langjarig gemiddelde van 172 uren. De zon scheen vooral vaak in december en januari maar februari was somber.

Winter 2010 wereldwijd vol uitersten
Terwijl Europa en het oosten van Verenigde Staten gebukt gingen onder een koude winter was het elders in de wereld, waar het gewoonlijk koud is, juist heel zacht. De ongebruikelijke verdeling van warm en koud in de afgelopen winter werd veroorzaakt door bekend patroon van afwijkende luchtstromingen, dat de Arctische Oscillatie genoemd wordt.

De afgelopen winter was de luchtdruk in de poolstreken veel hoger dan normaal terwijl deze bij de subtropische Atlantische en Stille Oceaan juist lager was dan normaal. Dat resulteerde in een sterk negatieve Arctische Oscillatie (AO). De AO-index was zelfs de laagste sinds het begin van de metingen in 1900. Vertaald in wind betekent dat een overheersend noordenwind in Siberië, een meest oostelijke wind in Noord-Europa en ons land en een zuidenwind bij Groenland. Een dergelijk stromingspatroon staat garant voor de verdeling van warme en koude lucht over de aarde zoals de afgelopen winter plaatsvond. De afwijking naar de warme kant met name in Noord-Afrika en het noordoosten van Canada inclusief Groenland was groter dan de afwijking naar de koude kant in Europa.

De uitersten hadden echter nauwelijks effect op de wereldgemiddelde temperatuur: de koude noordenwind werd elders gecompenseerd door een warme zuidenwind. Het naijlende effect van El Nino draagt wel bij aan de wereldgemiddelde temperatuur. Gemiddeld over de hele wereld hoorden januari en februari zelfs tot de warmste maanden van de meetreeks, waarbij februari nog iets warmer was dan januari.

Verwacht wordt dat de temperatuur gemiddeld over de wereld de komende maanden relatief hoog blijft, maar hoe die warmte regionaal over de aarde verdeeld wordt, dus waar het warmer of kouder wordt is op een termijn van langer dan een dag of tien moeilijk te voorspellen.