Vooral valwinden bij noodweer 14 juli

De schade door het noodweer van 14 juli, dat vooral het zuidoosten en oosten van ons land trof, is voornamelijk veroorzaakt door valwinden. Ook de camping bij Vethuizen, waar twee doden waren te betreuren en gewonden vielen, is zeer waarschijnlijk getroffen door sterke valwinden, in de meteorologie “downbursts” genoemd. Aan de randen van de buiencomplexen kwamen wervelachtige structuren voor, zogenoemde “gustnado’s”.

Dat is de voorlopige conclusie van een uitvoerig onderzoek dat het KNMI instelde naar aanleiding van de gevolgen van het noodweer van woensdag 14 juli.

Een gustnado is een kortstondige wervel die zich tijdens een onweersbui kan vormen aan de voor- of zijkant van een valwind ofwel downburst. Gustnado’s duren enkele seconden tot hooguit enkele minuten en kunnen in hoogte verschillen van een meter tot enkele tientallen meters. Ze staan niet in contact met de wolkenbasis, zoals windhozen.
De weersituatie was die dag zodanig dat bij de buien valwinden en windhozen konden optreden. Op een aantal plaatsen onder andere in Friesland gingen de buien vergezeld van windhozen. Zowel bij windhozen als valwinden kunnen zeer grote windsnelheden optreden die enorme schade veroorzaken. Het KNMI heeft windsnelheden gemeten tot 125 km/uur, maar gezien de schade is het aannemelijk dat lokaal grotere windsnelheden zijn opgetreden.

Valwinden ontstaan wanneer grote hoeveelheden koudere lucht tezamen met neerslag uit een bui omlaag komen. De vallende lucht stroomt aan het aardoppervlak met grote kracht weg en kan daarbij zeer hoge windsnelheden opleveren. Op enkele locaties (aan de randen van de gebieden waar de valwinden optraden) zijn daarbij mogelijk ook enkele verticaal georiënteerde luchtwervels ontstaan (zgn. gustnado's) die de schade nog kunnen hebben vergroot.