Warmste dag van het jaar nu 4 °C warmer dan rond 1900

De gemiddelde temperatuur op aarde is sinds 1900 met 1,2 graden gestegen. Maar de hoogste maximumtemperatuur per jaar in De Bilt is met 4 graden gestegen. Voor elke graad wereldwijde opwarming neemt de warmste dag in het jaar in De Bilt met maar liefst 3,3 graden toe. Dit blijkt uit het laatste artikel van klimaatwetenschapper Geert Jan van Oldenborgh. Onze dierbare collega overleed in oktober 2021, maar bleef tot op het laatst werken aan methodes om uit te rekenen hoe de wereldwijde opwarming weersextremen beïnvloedt.

Warmste dag van het jaar in De Bilt nu gemiddeld 4 °C  warmer 

Hitte-extremen nemen snel toe in een wereld die opwarmt. De gemiddelde temperatuur op aarde is sinds 1900 met 1,2 graden gestegen. Tegelijkertijd is de hoogste maximumtemperatuur per jaar in De Bilt met maar liefst vier graden gestegen (figuur 1). Op 25 juli 2019 werd het 37,5 graden in De Bilt. De kans dat het dit jaar weer een keer 37,5 graden wordt is klein, 1 op 30. Maar rond 1900 kwamen zulke hoge temperaturen helemaal niet voor.

Dit volgt uit de analyse van Van Oldenborgh en collega's. Ze passen een wiskundige theorie toe die verwacht hoe extreme uitschieters zich gedragen. Het blijkt dat de extreme temperaturen uit het verleden zich netjes gedragen volgens de theorie als ze rekening houden met de stijging van de wereldgemiddelde temperatuur (onderste plaatje in figuur 1). 

Wereldwijd grote verschillen in hoe extreme temperaturen veranderen 

Niet alleen in Nederland, maar in bijna heel Europa nemen extreme temperaturen snel toe. Dat geldt ook voor delen van Azië, Australië en Noord-Amerika (figuur 2). In andere delen stijgen extreme temperaturen minder snel of nemen zelfs af zoals in het oosten van Noord-Amerika en delen van India. Meer irrigatie en luchtvervuiling werken afkoelend en zijn hiervan mogelijk de oorzaak. Ook veranderingen in bebouwing, vegetatie, de hoeveelheid water in de grond, bewolking en overheersende windrichtingen beïnvloeden extreme temperaturen.