Zeer zware windstoten op 28 december 2001 en de gevolgen van storm voor Schiphol

Het stormweeer van vrijdag 28 december werd veroorzaakt door een stormdepressie die in zuidoostelijke richting over de Noordzee koerste en vervolgens afboog naar de zuidelijk Oostzee. De computermodellen zagen de stormtijdig aankomen zodat het KNMI de avond tevoren al een voorwaarschuwing kon uitgeven.

Vrijdagochtend passeerde het koufront van de stormdepressie ons land, waarbij zich boven land onweersbuien ontwikkelden. Daarbij kwam het op de Noordzee en bij de Wadden tot windkracht 10 gemeten. Op weerstations aan de kust werd maximaal windkracht 9, waardoor deze storm niet tot de zware stormen wordt gerekend.

In de kustprovincies zijn windsnelheden gemeten van rond 120 km/h, landinwaarts werden windstoten rond 100 km/h geregistreerd. Opmerkelijk was een unieke windstoot van 158 km/h op de pier in IJmuiden, die mogelijk verband met een valwind uit een buienwolk (downdraught) of een windhoos. Deze windstoot hoort tot de zwaarste ooit in ons land gemeten.

Ook Schiphol gewaarschuwd : reizigers tijdig overgeboekt
Ook de luchtvaart heeft goed gebruik kunnen maken van de stormwaarschuwingen. De meteorologisch adviseur (MAS meteoroloog) op Schiphol had al op de avond van de 27e uitvoerig overleg met de Duty Hup Manager van het HUP Control Centre (HCC) van de KLM over de verwachte windrichting en snelheid op de luchthaven. Het zag er naar uit dat vanwege de wind op slechts één baan gebruikt zou kunnen worden voor starten en één voor het landen, wat tot enorme vertragingen leidt. De mogelijkheid zat er zelfs in dat er maar één baan beschikbaar zou kunnen zijn voor zowel starten en landen, de zogenoemde mixed mode.

Uiteraard heeft zo'n beslissing enorme consequenties en wil het controlecentrum van de KLM heel precies weten in welke periode windrichting en windsnelheid kritiek kunnen worden. Zo kan tevoren worden bepaald wanneer de capaciteit van het vliegverkeer moet worden teruggebracht en weer kan worden opgevoerd. De Schiphol-meteoroloog van het KNMI schatte in dat de wind in de loop van de middag weer zou afnemen, maar dan naar noordwest zou draaien, wat door de richting weer ongunstig is.

Op basis daarvan besloot de KLM tot vlucht beperkende maatregelen om de veiligheid te waarborgen. Enorme vertragingen waren onvermijdelijk maar moesten tot een minimum beperkt worden. Op de avond van de 27e, voorafgaand aan de storm, werd besloten om vluchten voor de volgende dag te combineren en overal ter wereld passagiers overgeboekt op andere vluchten. Transit-passagiers die op Schiphol-airport moesten overstappen werden zodanig omgeboekt dat ze de luchthaven konden mijden en op een ander vliegveld konden overstappen of werden naar een andere maatschappij omgeboekt. Een enorme operatie waar veel geld mee gemoeid is. Het kost echter vele malen meer als men niets zou dan en er nog grotere vertragingen optreden met alle gevolgen en risico's van dien. De uitspraken van de Schiphol-meteoroloog worden dus uiterst serieus genomen en niet ten onrechte zoals bleek op 28 december.

Met dank aan de meteorologen Geert Groen en Onno Hungerink