De KNMI’23-klimaatscenario’s tonen nieuwe verwachtingen van zeespiegelstijging in Caribisch Nederland aan het einde van de eeuw. In dit klimaatbericht gaan we hier uitgebreider op in. In deze nieuwe scenario's worden ook Saba en Sint Eustatius getoond en ze lopen door tot 2300. De verwachte zeespiegelstijging benadrukt, zeker op de lange termijn, de noodzaak van maatregelen voor de eilanden.
De wereldwijde zeespiegel stijgt nu sneller dan ooit in de afgelopen 2000 jaar. Dit komt voornamelijk door het uitzetten van oceanen door opwarming en het smelten van gletsjers en ijskappen. Sinds 1900 is de stijging 20 cm (gemiddeld 1,7 mm per jaar), met een versnelling tot 3,4 mm per jaar tussen 1993 en 2021.
Satellietmetingen laten zien dat Saba en Sint Eustatius een langzamere stijging ervaren dan het wereldgemiddelde, terwijl bij Bonaire de stijging sneller gaat
De BES-eilanden liggen in de Caribische zee met Bonaire in het zuiden en Saba en Sint Eustatius op ruim 800 km afstand in het noorden (figuur 1). Satellietmetingen laten zien dat Saba en Sint Eustatius een langzamere stijging ervaren (3,0 mm per jaar) dan het wereldgemiddelde, terwijl bij Bonaire de stijging sneller gaat (3,7 mm per jaar). Regionale processen, zoals de afzwakking van de zeestroming in de Caribische Zee met een versterkend effect op de zeespiegelstijging bij Bonaire, kunnen afwijkingen veroorzaken van het wereldgemiddelde (zie het klimaatbericht uit mei 2023: Zeespiegelstijging bij Caribisch Nederland stijgt net wat sneller).
De stijgende zeespiegel bedreigt kleine eilanden zoals de BES-eilanden door overstromingen, verzilting van zoetwaterbronnen en kustlijnerosie. Saba en Sint Eustatius, vulkaaneilanden met een hogere ligging, lopen minder risico dan Bonaire dat een koraalrif is. Bovendien heeft zeespiegelstijging, net als opwarming en verzuring van oceaanwater, ook een negatieve invloed op de gezondheid van het koraal en de mangrovebossen.
De verwachte zeespiegelstijging is afhankelijk van de uitstoot van broeikasgassen. In het lage uitstootscenario blijft de wereldwijde opwarming onder de 2°C door uitstootbeperking. Dit scenario is in lijn met het klimaatakkoord van Parijs. In het hoge uitstootscenario zorgt toenemende uitstoot rond 2100 in een opwarming van bijna 5°C wereldwijd.
De zeespiegelstijging in het Caribisch gebied zal naar verwachting iets sneller gaan dan het wereldgemiddelde
In het lage uitstootscenario is de verwachte stijging aan het eind van de eeuw 31-78 cm voor Bonaire en 29-76 cm voor Saba en Sint Eustatius. In het hoge uitstootscenario is dit 55-127 cm voor Bonaire en 50-126 cm voor Saba en Sint Eustatius (figuur 2). Deze veranderingen zijn berekend ten opzichte van de zeespiegel in het huidige klimaat. De zeespiegelstijging in het Caribisch gebied zal naar verwachting iets sneller gaan dan het wereldgemiddelde. De stijging wordt vooral veroorzaakt door het opwarmen van de oceanen. Daarnaast speelt het smelten van landgletsjers en de ijskappen op Groenland en Antarctica een belangrijke rol.
Voor de zeespiegelscenario’s is gebruik gemaakt van nieuwe inzichten over het mogelijk versneld smelten van de ijskappen op Antarctica en Groenland. Dit wordt weergegeven door drie scenario’s met lage waarschijnlijkheid maar grote gevolgen (figuur 2). De bovengrens in 2100 kan oplopen tot 3,4 meter als onzekere processen, zoals het instabiel worden van de Antarctische ijskap, al vóór 2100 optreden.
Zelfs als de uitstoot nu zou stoppen, blijft de zeespiegel stijgen
De zeespiegelscenario’s laten zien dat de stijging aanzienlijk minder zal zijn als we wereldwijd minder broeikasgassen uitstoten. Maar zelfs als de uitstoot nu zou stoppen, blijft de zeespiegel stijgen. Dit komt doordat de traag reagerende ijskappen niet in balans zijn met het huidige klimaat; ze zullen blijven slinken, zelfs als de temperatuur niet verder stijgt. Hierdoor blijft de zeespiegel doorstijgen na 2100 (figuur 3).
Zelfs in het lage uitstootscenario zal de zeespiegelstijging voor de eilanden uiteindelijk tussen de 0,7 en 1,9 meter uitkomen rond 2300. Bij hoge uitstoot is dat 2,4 tot 6,8 meter voor Bonaire en 2,2 tot 6,7 meter voor Saba en Sint Eustatius. Als ook onzekere ijskap-processen op Antarctica worden meegenomen, kan dit oplopen tot meer dan 20 meter rond 2300.
De klimaatscenario’s voor Caribisch Nederland vormen het startpunt voor adaptatiebeleid. Op basis van de verwachte zeespiegelstijging kunnen beslissingen genomen worden om de eilanden veilig te houden.
Voor Europees Nederland gebeurt dit bijvoorbeeld binnen het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, waarvan recentelijk een rapport verscheen dat ingaat op de vraag hoe Nederland de stijging van de zeespiegel aan kan. De belangrijkste conclusie is dat het haalbaar is om Nederland te beschermen tegen een zeespiegelstijging tot 3 meter. Ook de BES-eilanden staan voor uitdagingen op het gebied van klimaatadaptatie. Naar verwachting wordt in 2024 voor elk eiland een specifiek klimaatplan gepresenteerd.
De KNMI'23-klimaatscenario’s zijn ook in het Engels beschikbaar. En het hoofdstuk voor de BES-eilanden ook in het Papiaments.
Ellen Verolme start 1 februari 2025 als directeur bij het Koninklijk Nederlands Meteorologisch In...
03 december 2024 - NieuwsberichtOp 30 november is het Atlantische orkaanseizoen officieel afgesloten. Dit jaar is het seizoen bij...
02 december 2024 - NieuwsberichtMet een gemiddelde temperatuur van 11,7 °C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9 °C was de herf...
29 november 2024 - NieuwsberichtDe afgelopen tijd is Nederland in alle seizoenen opgewarmd. In de winter is de temperatuur in het...
27 november 2024 - Klimaatbericht