Zeldzaam warme nachten

Niet alleen de dagen maar ook de nachten waren vorige week extreem warm. De minimumtemperatuur bereikte in De Bilt zelfs een nieuw record sinds het begin van de metingen in 1901: 22,4 ºC. Dat is 1,6 ºC hoger dan het vorige record uit 2004. Zelfs in het huidige warmere klimaat is dat zeldzaam, veel uitzonderlijker dan de hoge maximumtemperatuur van deze week.

Tropische nachten

Voor een hoge minimumtemperatuur in de reeks zijn twee warme nachten nodig

De hittegolf bracht vorige week twee bijzonder warme nachten. In grote delen van het land waren het tropische nachten met temperaturen boven de 20 ºC. In De Bilt werd het in de nacht naar vrijdag 27 juli zelfs niet koeler dan 23,0 ºC. De minimumtemperatuur wordt echter tussen 0 UTC en 24 UTC bepaald, dat is twee uur 's nachts in Nederland. Voor een hoge minimumtemperatuur in de reeks zijn dus twee warme nachten nodig. Hierdoor kwam de officiële minimumtemperatuur op 22,4 ºC uit, de temperatuur om 2 uur 's nachts op zaterdag 28 juli. 

In figuur 1 zijn de minimumtemperaturen van 27 juli uitgezet. Het bleef in het midden van het land het warmst, in Deelen zelfs 24,4 ºC. De tijdreeks van De Bilt (figuur 2) laat goed zien dat het de nacht van donderdag op vrijdag heel warm bleef, rond twee uur 's nachts lokale tijd kwam de temperatuur al weer boven de 25 ºC. De daggemiddelde temperatuur was dan ook record-hoog, 29,7 ºC.

Record in 118 jaar waarnemingen

De warme nachten zijn veel zeldzamer dan de hoge middagtemperatuur

Figuur 3 laat de hoogste minimumtemperatuur van het jaar zien in De Bilt van 1901 tot 2018 (tot nu toe). De waarde die afgelopen week gemeten werd springt er duidelijk uit: het vorige record werd maar liefst 1,6 ºC overtroffen. Hoe zeldzaam dit was, is te berekenen met zogenaamde extremen-waarde statistiek. Daarbij houden we er rekening mee dat Nederland net als de rest van de aarde opwarmt. De berekening geeft een kans op zo'n extreem in het huidige klimaat van ongeveer 1 procent per jaar, maar ten minste minder dan 3 procent. Ter vergelijking: de kans om het warmterecord van donderdag 27 juli te evenaren is door de opwarming nu ongeveer 10 procent per jaar. De warme nachten waren dus veel zeldzamer dan de hoge middagtemperatuur.

Klimaatverandering

In het klimaat van de begin van de vorige eeuw waren de warmste nachten ongeveer 2 graden koeler dan nu. Een waarde van 22,4 ºC zou toen bijna onmogelijk zijn geweest, de kans erop was toen kleiner dan 0,2 procent en waarschijnlijk zelfs nul. Voor de toekomst verwachten we een verdere toename van tropische nachten in Nederland.

Klimaatbericht door Sarah Kew en Geert Jan van Oldenborgh