De dampkring, of atmosfeer, is een dunne deken van lucht om de aarde. De dampkring is opgebouwd uit vier lagen: troposfeer, stratosfeer, mesosfeer en de ionosfeer.
De dampkring houdt onze planeet op een comfortabele temperatuur (ongeveer 15 graden). Het laat de warmte van de zon tot op de grond doordringen en verhindert dat de uitgaande warmte in de ruimte ontsnapt. De deken is dun in vergelijking met de aarde zelf. De aarde heeft een straal van gemiddeld 6370 kilometer. De atmosfeer is slechts gemiddeld duizend kilometer dik.
De dampkring is opgebouwd uit vier lagen: de troposfeer, de stratosfeer, de mesosfeer en de ionosfeer. Het weer vindt plaats in de laag die het dichtst bij de aarde ligt, de troposfeer. Deze luchtlaag is ongeveer dertien kilometer hoog en is de warmste en vochtigste laag van de dampkring.
De grenslaag wordt gevormd door de onderste paar honderd meter van de atmosfeer. De grenslaag is van groot belang voor weer en klimaat. Wind, temperatuur en vocht in de onderste lagen van de atmosfeer zijn van grote invloed op het weer aan de grond, Ze zijn ook van belang voor de verspreiding van luchtverontreiniging.
Mist reikt vaak niet verder dan de grenslaag. Het KNMI beschikt in Cabauw, bij Lopik, over een meetmast van 220 meter die gedetailleerde metingen doet op verschillende hoogtes in de grenslaag.
Iets verder dan de grenslaag reikt de troposfeer. Dit is de onderste laag van de atmosfeer waar vrijwel alle weersverschijnselen optreden. Boven de poolgebieden reikt de troposfeer tot ongeveer acht kilometer hoogte. In ons land reikt de laag tot zo'n tien kilometer hoogte en bij de evenaar tot achttien kilometer hoogte.
In de troposfeer neemt de temperatuur af met de hoogte, gemiddeld tussen ongeveer 0,6 en 1,0 graden per honderd meter stijging. De troposfeer bevat ongeveer 80 procent van de totale luchtmassa van de hele atmosfeer. Aan de bovenzijde wordt de troposfeer begrensd door de dunne tropopauze die overgaat in de stratosfeer.
Boven de tropopauze ligt de stratosfeer. De temperatuur neemt hier toe met de hoogte. De stratosfeer bevindt zich op middelbare breedte op ongeveer tien en vijftig kilometer hoogte. De stratosfeer huisvest de ozonlaag die het leven op aarde beschermt tegen ultraviolet zonlicht.
De mesosfeer bevindt zich tussen de stratosfeer en de thermosfeer. De lagen worden gescheiden door respectievelijk de stratopauze en de mesopauze. De term is afgeleid van de Griekse woorden mesos voor midden en sfaira voor bol.
De mesosfeer begint op een hoogte van vijftig kilometer en reikt tot 80 à 85 kilometer. De temperatuur daalt hier met de hoogte, tot rond de -100 graden bij een hoogte van ongeveer tachtig kilometer. Het punt met de hoogste temperatuur is de scheidslijn tussen de twee lagen. Dit temperatuursverloop komt door de ozonconcentratie. Deze is dichter bij de stratosfeer en geeft daar dus een hogere temperatuur.
De ionosfeer is de laag rond de aarde waar de deeltjes door straling van de zon worden geïoniseerd. Het vormt de onderste laag van de magnetosfeer. Het speelt in ons dagelijks leven een rol doordat de ionosfeer ervoor zorgt dat radiogolven voor een deel worden gerefracteerd. Hierdoor kunnen radiogolven veel verder komen dan anders mogelijk zou zijn door de ronding van de aarde. 's Nachts neemt de ionisatie af en daardoor de refractie van radiogolven. Dit verlaagt de maximaal bruikbare frequentie.
