Uitleg over

Klimaatverandering Antarctica

Antarctica is het gebied rond de Zuidpool, het koudste gebied op aarde. Het eiland Vostok (3420 meter) heeft een jaargemiddelde temperatuur van -55 graden en is daarmee de koudste plek op aarde.

Aan de kust liggen de temperaturen in de zuidelijke winter tussen -15 en -30 graden en ’s zomers tussen -5 en +5 graden. Op 21 juli 1983 - het is daar dan winter - is in Vostok -89,2 graden gemeten. In de winter is het in Vostok de hele dag donker. In de Dry Vallys is op 5 januari 1974 het ' warmterecord' van +15 graden gemeten.

KNMI-onderzoeker Richard Bintanja op expeditie in Oost-Antarctica bij de Zweedse basis Svea (Bron: C. Reijmer)

Antarctica heeft een apart windklimaat. In de zomer staat er een matige bries, maar ‘s winters stormt het. In de bergen kan de wind aanzwellen tot een orkaan van de hoogste klasse met winden van soms 300 kilometer per uur. In de sneeuwstorm loopt het zicht terug tot minder dan een meter. Deze zogenoemde 'whiteouts' desoriënteren dier en mens.

Door deze stormen kan de sneeuw zich in rollen verplaatsen. Zulke sneeuwrollers worden ook in andere landen wel eens gesignaleerd. Er valt weinig neerslag, jaarlijks zo’n 200 millimeter. Op de centrale hoogvlakte valt maar 50 millimeter per jaar.

Klimaatonderzoek

De poolgebieden zijn zeker in deze tijden met klimaatveranderingen een belangrijk domein voor klimaatonderzoekers. Antarctica leek nog een van de weinige uitzonderingen in de warmer wordende wereld. Eerdere studies lieten alleen opwarming zien in het westen, maar niet op het hele continent. Onlangs ontdekten Amerikaanse onderzoekers echter dat het ook hier de afgelopen decennia warmer is geworden.

Veel meetpunten telt Antarctica niet, zeker niet in het ruige binnenland. De meeste weerstations staan aan zee. Met de hulp van satellietgegevens konden de onderzoekers aantonen dat zowel het westen als het oosten van Antarctica 0,1 graad per 10 jaar is opgewarmd. Dat is ongeveer de helft van de wereldwijde opwarming. 

De onderzoekers schrijven de opwarming toe aan de warmere zee rond het continent. Dit was eerder ook al door Nederlandse onderzoekers verondersteld. De onderzoeksresultaten zijn van belang voor het inschatten van toekomstige zeespiegelstijgingen.

Effect opwarming

Het effect gaat twee kanten op. Warmere lucht leidt tot meer neerslag op het centrale deel van het continent en meer aangroei van ijs. Aan de randen van ijsplaten leidt de opwarming juist tot afsmelting, waardoor het ijs afneemt. Het onderzoek is nog in volle gang en ook de nieuwste meetresultaten die wijzen op een totale opwarming van Antarctica moeten nog grondig worden geverifieerd.

Meer uitleg over

  • De grootste effecten in ons voorjaar zijn in het westen van de Stille Oceaan: langs de evenaar gaat het meer regenen en 10°-15° ten noorden en ten zuiden er van wordt het droger. ©KNMI

    Nat voorjaar na El Niño

    Na een winter met een sterke El Niño krijgen wij steevast te maken met een nat voorjaar.
  • De rookpluim van de Etna op 28 oktober 2002 gezien door de Medium Resolution Imaging Spectrometer (MERIS) aan boord van ESA's Envisat satelliet

    Vulkaanstof

    Vulkanen met zeer krachtige uitbarstingen kunnen een wolk vulkaanstof zeer hoog in de atmosfeer brengen. Vulkaanstof kan jarenlang van invloed zijn op het klimaat.
Niet gevonden wat u zocht? Zoek in alle uitleg over