Tussen 1992 en 2006 smolt het zee-ijs in het noordpoolgebied in rap tempo, maar sindsdien verloopt de afname een stuk trager. Een verandering in de overheersende windrichting – en de daarmee samenhangende zeestroming – lijkt hiervan de oorzaak te zijn. Dat blijkt uit een nieuwe studie in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Zowel metingen als modelberekeningen laten zien dat die atmosferische circulatie in de komende jaren waarschijnlijk weer gaat draaien en het zee-ijs in een hoger tempo zal afnemen.
Het Arctische klimaat is zeer "gevoelig", wat betekent dat een relatief kleine verstoring grote veranderingen kan veroorzaken (zoals een sterke opwarming en afsmelting van zee-ijs). Die gevoeligheid zorgt er ook voor dat de natuurlijke variaties in het Arctische klimaat zeer groot zijn, veel groter dan bijvoorbeeld in het West-Europese klimaat. Tot nu toe was niet goed bekend wat deze sterke variaties veroorzaakt. Als verschillende soorten gegevens (instrumenteel, heranalyse en satelliet) over de afgelopen decennia worden gecombineerd wordt duidelijk dat een Arctische dipool in luchtdruk en de daarmee samenhangende windrichting hierbij een bepalende rol speelt: de dipool is sinds 2007 positief, met hoge luchtdruk boven Canada en lage luchtdruk boven Siberië, en deze slaat ongeveer elke 15 jaar om. Deze Arctische windcirculatie beïnvloedt niet alleen de stroming van Atlantisch water (en dus van warmte) naar het Arctisch gebied, maar ook de stroming in de Arctische Oceaan zelf (afbeelding 1).
In de huidige positieve staat van de Arctische dipool wordt relatief zoet water van de Siberische rivieren naar de Canadese sector getransporteerd. Dit leidt tot een relatief dikke laag zoet water nabij het oppervlak, die op het zoute water daaronder drijft en daarmee moeilijk mengt. Hierdoor wordt het zee-ijs in feite "beschermd" tegen het relatief warme zoute water, en smelt het langzamer af. Dit proces kan de geringe afname in Arctisch zee-ijs sinds 2007 verklaren (afbeelding 2); deze langjarige fluctuatie in het Arctische klimaat heeft echter ook andere gevolgen, bijvoorbeeld voor kwetsbare mariene flora en fauna.
De gecombineerde gegevens laten zien dat de piek in de positieve fase van de Arctische dipool inmiddels gepasseerd is, en dat de dipool spoedig zou kunnen omslaan naar de negatieve fase. Als dat gebeurt dan is de kans groot dat het Arctische zee-ijs weer versnelt zal afnemen. Deze studie laat zien hoe belangrijke natuurlijke variaties in het klimaat zijn, en dat deze langjarige trends kunnen versnellen of tegenwerken. Vandaar dat het doorgaans raadzaam is voorzichtig te zijn met conclusies gebaseerd op (te) korte tijdreeksen, zeker in het Arctische gebied.
Het zat eraan te komen, maar nu is het zeker: het aardoppervlak was nooit eerder sinds metingen z...
10 januari 2025 - KlimaatberichtDe klimaatstreepjescode waar we elk jaar een streep voor de gemiddelde temperatuur in De Bilt van...
08 januari 2025 - KlimaatberichtIn China is er om 02:05 uur Nederlandse tijd (09:05 uur lokale tijd) een aardbeving met een magni...
07 januari 2025 - NieuwsberichtHet KNMI heeft een aantal verplichte publieke taken, zoals het opstellen van een algemeen weerber...
07 januari 2025 - Nieuwsbericht