Tussen 1992 en 2006 smolt het zee-ijs in het noordpoolgebied in rap tempo, maar sindsdien verloopt de afname een stuk trager. Een verandering in de overheersende windrichting – en de daarmee samenhangende zeestroming – lijkt hiervan de oorzaak te zijn. Dat blijkt uit een nieuwe studie in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Zowel metingen als modelberekeningen laten zien dat die atmosferische circulatie in de komende jaren waarschijnlijk weer gaat draaien en het zee-ijs in een hoger tempo zal afnemen.
Het Arctische klimaat is zeer "gevoelig", wat betekent dat een relatief kleine verstoring grote veranderingen kan veroorzaken (zoals een sterke opwarming en afsmelting van zee-ijs). Die gevoeligheid zorgt er ook voor dat de natuurlijke variaties in het Arctische klimaat zeer groot zijn, veel groter dan bijvoorbeeld in het West-Europese klimaat. Tot nu toe was niet goed bekend wat deze sterke variaties veroorzaakt. Als verschillende soorten gegevens (instrumenteel, heranalyse en satelliet) over de afgelopen decennia worden gecombineerd wordt duidelijk dat een Arctische dipool in luchtdruk en de daarmee samenhangende windrichting hierbij een bepalende rol speelt: de dipool is sinds 2007 positief, met hoge luchtdruk boven Canada en lage luchtdruk boven Siberië, en deze slaat ongeveer elke 15 jaar om. Deze Arctische windcirculatie beïnvloedt niet alleen de stroming van Atlantisch water (en dus van warmte) naar het Arctisch gebied, maar ook de stroming in de Arctische Oceaan zelf (afbeelding 1).
In de huidige positieve staat van de Arctische dipool wordt relatief zoet water van de Siberische rivieren naar de Canadese sector getransporteerd. Dit leidt tot een relatief dikke laag zoet water nabij het oppervlak, die op het zoute water daaronder drijft en daarmee moeilijk mengt. Hierdoor wordt het zee-ijs in feite "beschermd" tegen het relatief warme zoute water, en smelt het langzamer af. Dit proces kan de geringe afname in Arctisch zee-ijs sinds 2007 verklaren (afbeelding 2); deze langjarige fluctuatie in het Arctische klimaat heeft echter ook andere gevolgen, bijvoorbeeld voor kwetsbare mariene flora en fauna.
De gecombineerde gegevens laten zien dat de piek in de positieve fase van de Arctische dipool inmiddels gepasseerd is, en dat de dipool spoedig zou kunnen omslaan naar de negatieve fase. Als dat gebeurt dan is de kans groot dat het Arctische zee-ijs weer versnelt zal afnemen. Deze studie laat zien hoe belangrijke natuurlijke variaties in het klimaat zijn, en dat deze langjarige trends kunnen versnellen of tegenwerken. Vandaar dat het doorgaans raadzaam is voorzichtig te zijn met conclusies gebaseerd op (te) korte tijdreeksen, zeker in het Arctische gebied.
Op het schiereiland Reykjanes in het zuidwesten van IJsland is op donderdag 22 augustus om 23.26 ...
23 augustus 2024 - NieuwsberichtOp zaterdag 5 oktober opent het KNMI de deuren voor het publiek tijdens het Weekend van de Wetens...
15 augustus 2024 - NieuwsberichtHet festivalseizoen van 2024 is alweer goed op weg. Door de relatief natte zomer moesten de regen...
14 augustus 2024 - KlimaatberichtHet klimaat op aarde is aan het veranderen door de verbranding van fossiele brandstoffen. En die ...
07 augustus 2024 - Klimaatbericht