Een van onze Argo meetboeien - nummer 6901979 - viert deze week zijn tiende verjaardag. Argo floats meten op zo’n 4000 plekken op zee automatisch de temperatuur en het zoutgehalte van het water. Nog niet eerder in de 20 jaar dat het KNMI meedoet aan het Argo-programma is een float zo oud geworden.
Argo floats zijn onmisbaar voor het onderzoek naar veranderingen in de oceaan. Waar satellieten alleen het oppervlak van de zee zien, duiken de Argo floats tot een diepte van 2 kilometer, en sommige zelfs nog dieper. Daarbij meten ze de temperatuur en het zoutgehalte van het zeewater. Terug aan het oppervlak seinen ze de meetgegevens via satelliet naar een datacenter van waar ze naar gebruikers, zoals klimaatonderzoekers en weerinstituten, doorgestuurd worden.
De gemiddelde leeftijd van Argo floats is 4 tot 5 jaar, dus een leeftijd van 10 jaar is heel bijzonder
Het wereldwijde Argo netwerk bestaat uit ongeveer 4000 floats, waarvan op dit moment 33 van het KNMI zijn. Het programma begon in 2000 en het KNMI doet sinds 2004 mee. Sindsdien zijn al 113 Nederlandse floats het water in gegaan. Wetenschappers zetten deze overboord van een schip. De gemiddelde leeftijd van Argo floats is 4 tot 5 jaar, dus een leeftijd van 10 jaar is heel bijzonder.
De jarige 6901979 is een van acht identieke floats die in de zomer op het zuidelijke halfrond - onze winter van 2014-2015 - in de Zuid-Atlantische Oceaan te water gelaten werden. Een ervan heeft nooit iets van zich laten horen, twee andere zijn er na ongeveer vier jaar mee gestopt, en bij vier doet de zoutsensor het al lang niet meer.
Argo float 6901979 heeft een reis van meer dan 13 duizend km afgelegd, van Zuid-Amerika tot ergens ten zuiden van Australië
Argo float 6901979 is intussen 366 keer tussen het oppervlak en 2 kilometer diepte op- en neergegaan en heeft daarbij een reis van meer dan 13 duizend kilometer afgelegd (figuur 1), van Zuid-Amerika tot ergens ten zuiden van Australië. Nadat hij vlak voor de kust van Argentinië te water gelaten werd, heeft hij meer dan twee jaar rondjes gedraaid in een grote wervel (figuur 1). Uit die wervel is hij in 2017 ontsnapt. Dat is goed te zien in figuur 2: in de wervel werd het water aan het oppervlak in de zomer nog vrij warm (tot 15 graden), en het was zout (figuur 3). Na 2017, uit de wervel, bereiken de temperaturen amper 3 graden, en het zoutgehalte is gezakt van 34,7 promille naar 33,7. Tegelijk is het onder de 250 meter veel zouter geworden.
De overgang is vrij plotseling. De float drijft dan verder naar het oosten in de sterke stroming die het Antarctische continent omstroomt. Aan het einde van 2021 verplaatst hij zich naar het zuiden en wordt het water nog kouder. Nadat hij het Franse eiland Kerguelan in 2023 aan de zuidkant gepasseerd is, gaat de reis langzaam weer iets naar het noorden. In 2024 komt hij ten zuiden van Australië weer in warmer en zouter water terecht. Hier veranderen temperatuur en zoutgehalten hier vrij snel, wat er op wijst dat hier vele kleine wervels van afwisselend koud en warm water te vinden zijn.
Van de extra warmte die door het toegenomen broeikaseffect in het klimaatsysteem terecht komt, gaat meer dan 90% de oceaan in
Alhoewel het fascinerend is om één float op zijn weg door de zee te volgen, zit de waarde van de Argo floats in hun grote aantal, waardoor de hele oceaan in kaart wordt gebracht. Het samenvoegen van al die metingen laat langzame veranderingen in de oceaan zien en stelt ons onder andere in staat om de klimaatverandering beter te begrijpen. Van de extra warmte die door het toegenomen broeikaseffect in het klimaatsysteem terecht komt, gaat meer dan 90% de oceaan in. Dankzij de Argo floats weten we vrij precies hoeveel, en deze hoeveelheid komt goed overeen met het door satellieten gemeten verschil in in- en uitgaande straling aan de top van de atmosfeer. Zo weten we dat we geen warmte ‘missen’.
Sinds het begin van het Argo-programma, nu bijna 25 jaar geleden, is de technische ontwikkeling niet stil blijven staan. Er zijn intussen floats die 4 of zelfs 6 kilometer diep kunnen duiken. En sensoren die ook andere parameters dan temperatuur en zoutgehalte kunnen meten, zoals de pH waarde (zuurgraad), het zuurstofgehalte, of de hoeveelheid voedingstoffen voor fotosynthese, de basis van het leven.
In de Griekse mythologie gingen Jason en de Argonauten op het schip De Argo op zoek naar het Gulden Vlies – de gouden vacht van de god Chrysomallos. De naam Argo is gekozen omdat de meetboeien uit dit programma samenwerken met de Jason-aardobservatiesatellieten, die de vorm van het oceaanoppervlak meten.
In de derde aflevering van de Early Warning podcast vertelt klimaatwetenschapper Andreas Sterl over de Argo floats die in de wereldzeeën zwerven.
In het Limburgse Horst is een nieuw automatisch weerstation geïnstalleerd door het KNMI. De verwa...
20 november 2024 - Nieuwsbericht2024 wordt vrijwel zeker het warmste jaar ooit gemeten. Waar we vorig jaar nog net onder de 1,5 g...
19 november 2024 - KlimaatberichtIn slechts tien dagen tijd hebben vier tyfoons de Filipijnen getroffen. Dit is een unieke gebeurt...
19 november 2024 - NieuwsberichtDe herfst is in volle gang: de dagen worden snel korter en de bladeren vallen van de bomen. De te...
13 november 2024 - Klimaatbericht