Award voor documentaire film Hollands Licht

De film "Hollands Licht" is eind 2005 door de Stichting Nederlandse Academy Awards onderscheiden met het Gouden Beeld 2005. Dat is de Nederlandse Academy Award in de categorie Kunst & Cultuur.

Het weer speelt een belangrijke rol in de film en ook het KNMI verleende zijn medewerking: onderzoeker Günther Können geeft voor de camera zijn visie over Hollands Licht. De film is bekroond met een Gouden Kalf voor de beste lange documentaire van het Nederlandse film festival en heeft ook in het binneland diverse prijzen in de wacht gesleept. Persvoorlichter Harry Geurts bezocht de première en geeft een impressie.

Bestaat Hollands Licht of is dat onzin?
Cameraman Paul van den Bos luisterde een jaar lang met spanning naar de weerberichten van het KNMI. Niet omdat hij zo verlangde naar droog en zonnig weer. Nee hij keek uit naar noordwestcirculaties met heldere koude lucht. "Als de wind de wolken dan voor de zon blaast. Krijg je dat heerlijke contrastrijke licht".

Hollands licht, bestaat het of is dat onzin? Wie de gelijknamige film van regisseur Pieter-Rim de Kroon en scenarioschrijver en broer Maarten de Kroon heeft gezien weet het antwoord na afloop eigenlijk nog steeds niet. Volgens de Duitse kunstenaar Joseph Beuys heeft het Hollands licht na de inpoldering van delen van het IJsselmeer zijn specifieke helderheid verloren. Echt Hollands licht zou tegenwoordig niet meer bestaan. Sterrenkundige Vincent Icke laat in een laboratorium met een bak water en een spiegel aan dat Hollandse lucht boven Hollands water een helderheid opleveren die alleen maar hier te zien is. Günther Können van het KNMI gaat er tegen de achtergrond van het gebouw en van onze schotelantennes lijnrecht tegenin. "Flauwekul, als het IJsselmeer al nauwelijks invloed heeft op het weer dan al helemaal niet op het licht. Voor heldere lucht moet je volgens Günther in Noorwegen zijn." De kunstenaars Jan Andriesse, Jan Dibbets en Robert Zandvliet en kunsthistorici Ernst van de Wetering en Svetlana Alpers geven hun eigenzinnige visie maar het oordeel is uiteindelijk aan de toeschouwer.

Schoonheid Hollands Licht
Eigenlijk doet het antwoord er ook niet toe. Het doel van de film is de schoonheid van (Hollands) licht in beeld te brengen en daar zijn de makers wonderlijk goed in geslaagd. Dit is werkelijk een juweel van een film. De beelden zijn onvoorstelbaar mooi maar daarnaast vormen ook de interviews met de deskundigen een eenheid zoals je zelden ziet in een productie. En dan de prachtige wolkenluchten en lichteffecten die je in ontroering brengen.

Paul van den Bos, bekend van de film "Een vlucht regenwulpen" en "Nynke" van Pieter Verhoeff zette tussen oktober 2001 en oktober 2002 liefst 150 keer zijn statief neer steeds op exact dezelfde plek op een dijkje bij Monnickendam. Samen met Pieter-Rim de Kroon filmde hij niet niet alleen de dijk op verschillende dagen maar ook op wisselende momenten van de dag en door de seizoenen heen en legde zo de invloed van het licht op het landschap vast. Zo zijn we getuige van een sneeuwbui met onweer in februari, wat een heel bijzonder sfeertje oplevert. In de ruim anderhalf uur durende film keren we telkens weer terug naar die oer-Hollands plek om te kijken naar weer en wolken, vooral prachtige stapelwolken.

Hollands Licht in de schilderkust
Hollands licht, als het bestaat vinden we ook terug op de schilderijen van onze befaamde landschapsschilders in de Gouden Eeuw. Van Goyen, Ruysdael, Vermeer en noem maar op, zij maakten wereldwijd indruk met hun Hollandse Luchten en waren de eersten in de geschiedenis die de schoonheid van de lucht ontdekten. "Hollandse schilders hebben iets met licht, op stillevens net zo goed als op landschappen, binnen en buiten, altijd is het licht zo geschilderd alsof het je niet alleen mogelijk maakt de dingen te zien. Het is zelf te zien; belangrijker dan de asperges, de melk of het tin, de koeien, de molens, de zee", schrijf Bianca Stigter in de NRC.

Voor Hollands Licht werd niet alleen in Nederland gefilmd maar ook op locaties in de Provence in Zuid-Frankrijk en in de Painted Desert in Arizona, waar de Amerikaanse kunstenaar James Turrell in de krater van een vulkaan al dertig jaar werkt aan een kunstwerk waar het licht zelf het onderwerp is. "Kijken naar Hollands licht is van begin tot eind een indrukwekkende beleving, zeggen de makers in hun begeleidende folder". Omdat het om het kijken zelf gaat. Kijken dat bewust wordt vertraagd. Je wordt meegezogen in een hypnotische maalstroom van meningen, veronderstellingen, getuigenissen, kleuren, beelden, landschappen…. en licht.

Gouden Kalf
Op 3 oktober 2003 werd aan Maarten de Kroon en Pieter-Rim de Kroon een Gouden Kalf uitgereikt voor de beste lange documentaire van het nederlandse film festival. In het juryrapport stond: De makers hebben met meesterlijk vakmanschap een film gemaakt over iets dat op zichzelf niet zichtbaar is. Na het zien van deze schitterende documentaire gaan je ogen open. Het lijkt alsof de film je opnieuw heeft leren kijken.

Hollands Licht beleefde op 26 september zijn première op het Nederlands Film Festival 2003 in bioscoop Rembrandt in Utrecht. Ook in het buitenland zal de film, deels gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken, de AVRO, het Nederlands Fonds voor de Film, het VSB fonds en het CoBo fonds te zien zijn.