COP27: richting 2,5 °C opwarming deze eeuw

De 27ste klimaattop van de Verenigde Naties (COP27) start volgende week in Egypte. Als voorbereiding bracht de VN een aantal rapporten uit, waaruit blijkt dat de wereld niet op koers ligt om de opwarming tot 2 graden te beperken. Als het huidige klimaatbeleid wordt voortgezet is de kans groot dat de aarde eind deze eeuw 2,8 graden is opgewarmd. Verder blijkt dat een derde van de wereldbevolking niet goed is voorbereid op natuurrampen die vaker op gaan treden in een warmere wereld.

Concentratie broeikasgassen stijgt door 

Ook in 2021 is de concentratie van de drie belangrijkste broeikasgassen koolstofdioxide, methaan, en stikstofoxide (lachgas) verder gestegen (figuur 1). Dat blijkt uit het jaarlijkse rapport over broeikasgassen van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). Niet eerder nam methaan zo snel toe sinds het begin van de metingen veertig jaar geleden. De oorzaak van de versnelde stijging is nog niet duidelijk, mogelijk dragen zowel menselijke activiteiten als natuurlijke processen bij aan deze versnelling. Tussen 1990 en 2021 is de broeikaswerking van deze gassen met 50% toegenomen. De grootste bijdrage komt van de toename van CO2 (80%). 

Huidig klimaatbeleid leidt tot 2,8 °C opwarming deze eeuw 

Ieder jaar berekent het VN-milieuprogramma UNEP de kloof tussen de voorgenomen reductie in uitstoot van broeikassen en de mindering die nodig is om de opwarming tot onder de 2 graden te beperken (de emissiekloof). Het UNEP-rapport over de recente emissiekloof signaleert dat de wereld de emissiereducties die waren beloofd tot 2030 niet haalt. Bovendien leidt het huidige klimaatbeleid tot 2,8 °C opwarming in 2100 ten opzichte van het pre-industrieel niveau (figuur 2). Met de extra maatregelen die landen hebben aangekondigd komt de opwarming uit op 2,4 tot 2,6 graden. Het is in theorie nog mogelijk om de opwarming te beperken tot 1,8 graden als de landen met een nul-uitstoot doelstelling rond 2050-2060 dat daadwerkelijk ook halen, maar op dit moment is dit scenario niet geloofwaardig volgens UNEP. 

Een derde van de wereld niet voorbereid op natuurrampen 

Bosbranden, overstromingen, droogte, hittegolven en zware tropische cyclonen nemen toe door klimaatverandering. De VN zet zich daarom niet alleen in om de oorzaak van klimaatverandering tegen te gaan (mitigatie), maar ook om schade en slachtoffers door natuurrampen en de nasleep daarvan te beperken (adaptatie).

De WMO en het Bureau van de Verenigde Naties voor de beperking van het risico op rampen (UNDRR) willen dat binnen vijf jaar de gehele wereldbevolking beschermd is door zogenaamde multi-hazard early warning systemen. Ze signaleren in hun nieuwste rapport (oktober 2022) dat met name in Afrika grote delen van de bevolking nog in meer of mindere mate aan hun lot worden overgelaten in het geval van een natuurramp (figuur 3). Er is de afgelopen zeven jaar wel al vooruitgang geboekt: ondanks een verdubbeling van het aantal mensen per jaar dat te maken had met een natuurramp, is het aantal doden gehalveerd.

KNMI Early Warning Centre  

Het KNMI ontwikkelt een Early Warning Centre (EWC) om de samenleving eerder en met meer detail naar locatie en tijdstip te waarschuwen en te adviseren voor gevaarlijk weer. Nu we wereldwijd steeds vaker te maken hebben met extreem weer komt ook steeds vaker de vraag: komt dit extreme weer door klimaatverandering? Met klimaatattributie kan de wetenschap sinds enkele jaren deze vraag steeds vaker en steeds sneller beantwoorden. Met het EWC draagt het KNMI bij aan dit soort klimaatattributiestudies die van belang zijn voor de ontwikkeling van early warning systemen wereldwijd. 

KNMI-klimaatbericht door Anika Hoekstra 

De COP27 is van 6 tot 18 november 2022 in Sharm-el-Sheikh. Vanuit Nederland reist een delegatie af naar Egypte. Klimaatwetenschapper Rob van Dorland is aanwezig namens het KNMI.