De Groenlandse ijskap smelt steeds sneller

Het ijs op Groenland smelt steeds sneller. Een recente analyse laat zien dat door het afkalven en de oppervlaktesmelt van de Groenlandse ijskap de wereldgemiddelde zeespiegel in de afgelopen 5 jaar met ongeveer 3 millimeter is gestegen. Groenland draagt nu voor ongeveer 15 procent bij aan de waargenomen mondiale zeespiegelstijging. Door zwaartekrachtseffecten is de bijdrage van het smelten van de Groenlandse ijskap aan de zeespiegelstijging bij de Nederlandse kust relatief gering, slechts 0.3-0.6 mm over de laatste 5 jaar.

De laatste inzichten

Een team van 89 wetenschappers heeft onlangs de laatste inzichten rondom het ijsverlies van de Groenlandse ijskap bij elkaar gebracht. Hun studie baseert zich vooral op verschillende typen satellietwaarnemingen van de hoogte van het ijsoppervlak, de ijsmassa en de snelheid van de ijsbewegingen. Uit de beschikbare waarnemingen concluderen zij dat het ijsverlies groter is dan tot voor kort nog werd verondersteld en groter dan in de KNMI zeespiegelscenario’s uit 2014. In 2021 komt het KNMI met nieuwe zeespiegelscenario’s en de gevolgen voor Nederland die met deze en andere inzichten rekening houden.

Zwaartekracht beperkt de stijging aan de Nederlandse kust

Terwijl de zeespiegel wereldgemiddeld gaat stijgen door het smeltwater, gaat deze door zwaartekrachtseffecten in de buurt van de smeltende ijskap juist dalen. Figuur 1 geeft het lokale effect van de zwaartekracht op het smelten schetsmatig weer. We kunnen drie gebieden onderscheiden. Vlakbij de ijskap daalt de zeespiegel, verderop stijgt de zeespiegel maar minder dan wereldgemiddeld, en ver weg stijgt de zeespiegel juist iets meer dan wereldgemiddeld. Voor Groenland ligt Nederland in het tussengebied, maar voor Antarctica in het derde gebied (meer dan gemiddeld). De zeespiegel aan de Nederlandse kust is dus veel gevoeliger voor het smelten van de Antarctische ijskap dan voor het smelten van de Groenlandse ijskap.

Het maakt uit waar de Groenlandse ijskap smelt

Door de zwaartekrachtseffecten maakt het voor het effect op het zeeniveau bij Nederland ook uit waar op Groenland de meeste smelt plaatsvindt. Figuur 2 laat zien dat het afkalven van ijs aan de oostkant van Groenland zelfs kan leiden tot een beperkte zeespiegeldaling bij Nederland. Aan de andere kant, door het verdwijnen van ijs in het noordwesten van Groenland kan de stijging bij Nederland oplopen tot 60 procent van de wereldgemiddeld zeespiegelstijging. Voor het ijs op Antarctica ligt het percentage voor Nederland op meer dan 100 procent. Van het smelten daarvan zal Nederland dus op termijn onevenredig grote gevolgen ondervinden.

 

KNMI-klimaatbericht door Dewi Le Bars en Michiel van Weele