De verwachte hitte van 2020 in een opwarmend klimaat

Het is warm in Nederland. In De Bilt verwachten we vanaf donderdag 6 augustus tot halverwege volgende week tropische dagen met maximumtemperaturen van boven de 30 graden. Vroeger waren dit soort temperaturen uitzonderlijk, tegenwoordig zijn ze vrij gewoon.

In het huidige klimaat telt een jaar rond de 5 tropische dagen

Het aantal tropische dagen was honderd jaar geleden gemiddeld net iets meer dan één per jaar. In het huidige klimaat zijn dat er rond de vijf per jaar. De verwachte acht tropische dagen deze zomer liggen daar weer ruim boven. De hoogste maximumtemperatuur van het jaar is sinds 1901 veel sneller toegenomen dan de wereldgemiddelde temperatuur. Dit aspect van de zomer is niet uitzonderlijk in de verwachting voor 2020: de temperatuur van 33 à 34 graden die voor zaterdag 8 augustus verwacht wordt, komt tegenwoordig vaker wel dan niet voor. Ook driedaagse gemiddelde hitte, die voor de gezondheid relevanter is, is dit jaar niet meer uitzonderlijk door de sterke stijging de afgelopen eeuw.

Aantal tropische dagen

In figuur 1 is het aantal tropische dagen in De Bilt uitgezet vanaf 1901 tot 2020, waarbij het aantal in 2020 (acht) gebaseerd is op de ECMWF-verwachting en dus nog kan veranderen. Zomers zijn heel wisselend, maar gemiddeld hadden we in 1901–1930 iets meer dan één tropische dag per jaar (1,1 om precies te zijn). Sindsdien is het aantal opgelopen. Over de afgelopen dertig jaar (1991–2020) waren het er gemiddeld iets minder dan vijf (4,8). Er is dus een sterke toename van het aantal dagen met maximumtemperatuur boven de 30 graden over de afgelopen 120 jaar, wat ook wel voor de hand ligt als de aarde opwarmt. Dit jaar krijgen we er hoogstwaarschijnlijk meer dan nu normaal is, net als de twee afgelopen jaren. Het zomerweer is nu eenmaal grillig naast de oplopende trend.

Hoogste maximumtemperatuur

De stijging van de hoogste maximumtemperatuur gaat drie keer zo snel als de wereldgemiddelde temperatuurstijging

Een andere veelgebruikte maat voor hitte is de maximumtemperatuur van de warmste dag van het jaar. in figuur 2 is goed te zien dat deze sterk is toegenomen. Aan het begin van de twintigste eeuw was de hoogste maximumtemperatuur rond de 30 graden, in overeenstemming met ongeveer één tropische dag per jaar. Tegenwoordig is dat al boven de 33 graden, met een uitschieter vorig jaar van 37,5 graden. De stijging gaat dus ongeveer drie keer zo snel als de wereldgemiddelde temperatuurstijging, die over dezelfde tijd 1,1 graad is. De hoogste waarde van 2020 in de ECMWF-verwachting voor De Bilt, 32,1 graad, is lager dan tegenwoordig normaal is en komt bijna elk jaar voor. Het ECMWF-model heeft echter de neiging de hitte te onderschatten, de KNMI-verwachting is ruim een graad hoger. Ook die waarde zou tegenwoordig in het merendeel van de jaren voorkomen.

Effect van hitte op gezondheid

Hittegolven eisen nog steeds veel slachtoffers. In Europa zijn de effecten van hitte op de gezondheid sterker als de hitte langer aanhoudt. We namen dan ook vaak de hoogste waarde van het driedaagse gemiddelde van de maximumtemperatuur of van de daggemiddelde temperatuur. Ook deze aspecten van hitte in Nederland nemen ongeveer drie keer zo snel toe als de wereldgemiddelde temperatuur. De waarde van 2020 is hierin wat uitzonderlijker, rond de eens in de vijf jaar. Nog steeds iets waar we tegenwoordig niet verbaasd over zouden moeten zijn.

Klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh