Drie eeuwen weer op internet

De koudste dagen in de Nederlandse geschiedenis waren 23 en 24 januari 1823. Op die dagen bleef het de hele dag minstens 16 graden vriezen en het etmaalgemiddelde van de temperatuur was op beide dagen ongeveer -18 graden! Dat blijkt uit de waanemingen op Huize Swanenburgh, één van de langste meetreeksen van de wereld, waarvan de dagelijkse gegevens nu volledig beschikbaar zijn.

Het KNMI is één van de eerste instituten die een aantal historische meetreeksen uit de 17e en 18e eeuw, de periode voor de oprichting van het Instituut, op dagbasis op internet heeft geplaatst. Dergelijke gegevens zijn niet alleen van belang voor klimaatonderzoek, maar ook voor historische doeleinden, zoals de datering van een opmerkelijke gebeurtenis, een veldslag, schilderij of overstromingsrampen.

Waterbouwkundige en kartograaf Nicolaus Samuelis Cruquius (1678-1754) begon in 1706 als eerste in Nederland en één van de eerste in de wereld systematisch het weer bij te houden en te meten. Het grootste aandeel aan dé Nederlandse meetreeks komt echter voor rekening van de opzieners van huize Swanenburgh. De verschillende medewerkers van de Waterstaat, die tussen 1735 en 1861 hun metingen deden, gingen uiterst serieus te werk, zodat een kwalitatief hoogwaardige meetreeks tot stand is gekomen. Bovendien werd op diverse andere plaatsen in ons land het weer bijgehouden voor landbouwdoeleinden of voor onderzoek naar de invloed van het weer op ziektes.

De Nederlandse archieven zijn rijk gevuld met meteorologische gegevens. Begin jaren tachtig is op het KNMI in het kader van een project van de Europese Unie onderzoek verricht naar historische meetreeksen. Daarbij zijn tal van reeksen uit de archieven boven water gekomen en nader onderzocht. Verschillende KNMI-ers uit de weerdienst zijn in de jaren tachtig enthousiast bezig geweest met het systematisch invoeren van de vele historische data in de computer, letterlijk monnikenwerk. Inmiddels heeft de klimatologische dienst van het KNMI alle waarnemingen geïnventariseerd en bewerkt tot meetreeksen. Zodoende zijn de gegevens nu beschikbaar via internet.