Droogte nu erger dan in 2003

Het neerslagtekort bedraagt per vandaag gemiddeld over Nederland 230 millimeter. Daarmee is het nu officieel droger dan tijdens de meest recente zomerdroogte in 2003. Daarvoor waren echter nog vijf veel drogere jaren: 1911, 1921, 1947, 1959 en 1976. Er is geen trend te bespeuren in de reeks. De droogte wordt veroorzaakt door weinig regen in combinatie met warmte en veel zon waardoor het water dat er is sneller verdampt. Dit hangt samen met hogedrukgebieden boven zuidelijk Scandinavië. De huidige droogte is niet met klimaatverandering in verband te brengen. In de toekomst wordt de kans op droogte wel groter.

Eens per 50 jaar

In 2003 werd de 230 millimeter net niet gehaald en viel de piek van het neerslagtekort in de derde week van augustus. Nu wordt deze waarde al een maand eerder bereikt. Een maximaal tekort van 230 millimeter gedurende het groeiseizoen komt ongeveer eens per 10 jaar voor, maar 230 millimeter in de derde week van juli (zoals nu) slechts eens per ongeveer 50 jaar.

Record-droge zomer 1976

Begin augustus zou het neerslagtekort van 1976 geëvenaard kunnen worden

Voor de komende 15 dagen geeft de neerslagverwachting een grote kans op weinig tot geen neerslag in Nederland. Begin augustus zou dan het neerslagtekort voor de tijd van het jaar van 1976 geëvenaard kunnen worden. Dan is de droogte op 1 augustus een extreem dat gemiddeld slechts eens in de 100 jaar voorkomt.

In 1976 bleef het echter daarna ook de hele maand augustus behoorlijk droog, dus om het absolute neerslagtekort record van 1976 van ruim 350 millimeter eind augustus te evenaren moet dit jaar in de hele maand augustus ook nog heel weinig regen vallen. Of dat gaat gebeuren valt nu nog niet te zeggen, maar tot begin augustus zitten we in elk geval wel op die koers.

Geen trend

Het maximale neerslagtekort over de afgelopen 112 jaar laat geen trend zien (figuur 1). De droogte wordt veroorzaakt door gemiddeld hoge luchtdruk boven zuidelijk Scandinavië (figuur 2). Dit geeft ter plekke record-hoge temperaturen naast de droogte (en dus veel bosbranden). Het tekort aan regen in Europa is uitgezet in figuur 3. De overwegend noordoostelijke stroming bij ons heeft droog maar niet extreem warm weer veroorzaakt. Behalve het gebrek aan regen en de warmte verhoogde de overdadige zonneschijn in mei en juli de potentiële verdamping.

Nog geen klimaatverandering

Klimaatmodellen laten voor de toekomst wel meer kans op droogte zien

Dit luchtdrukpatroon komt over de afgelopen eeuw niet vaker voor, sinds 1979 lijkt er zelfs eerder een afname te zijn. Dit is in overeenstemming met het gebrek aan trend in het maximale potentiële neerslagtekort. Ook klimaatmodellen geven nog geen toename van zo'n blokkade of van de droogte aan. We kunnen de huidige droogte dus niet aan klimaatverandering toeschrijven. Wel laten klimaatmodellen voor de toekomst meer kans op droogte zien, als de uitdroging die nu al in het gebied rond de Middellandse Zee zichtbaar is ons gaat bereiken.

KNMI-klimaatbericht door Jules Beersma, Hylke de Vries & Geert Jan van Oldenborgh