Eerste ballonvaarders wereld rond

De Zwitserse psychiater Bertrand Piccard (41) en de Engelse ballonvaarder en luchtmachtpiloot Brian Jones (51) zijn er in 1999 in geslaagd als eersten met een heteluchtballon de wereld rond te varen. De Breitling Orbiter 3 passeerde op 20 maart om 10u54 de finishlijn (9.27 graden oosterlengte) in Mauretanië. Op 21 maart om 7 uur onze tijd zijn ze veilig geland bij Mut in het zuidoosten van Egypte. Alle informatie over de wereldreis kunt u vinden op de site van de Breitling Orbiter 3.

Piccard en Jones begonnen maandag 1 maart hun reis vanuit het Zwitserse Chateau-d'Oex en zijn 19 dagen, 21 uur en 55 minuten in de lucht gebleven, een record. Het officiële afstandsrecord van 22.910 kilometer, dat op naam stond van de Amerikaan Fossett, hebben ze ruim een week geleden verbeterd. In totaal hebben ze 44.000 km afgelegd. Met hun prestatie schrijven de ballonvaarders geschiedenis; de omronding van de wereld met een heteluchtballon wordt beschouwd als de laatste uitdaging in de luchtvaart.Een bierbrouwer keert een miljoen dollard uit aan de eerste ballonvaarders die het nog in deze eeuw lukt de aarde rond te varen. De ballonvaarders werden begeleid door Zwitserse meteorologen en de Belgische meteoroloog Luc Trullemans van het Koninklijk Meteorologisch Insitituut in Ukkel. De komende jaren zullen waarschijnlijk meer ballonvaarders pogingen ondernemen om de wereld te omronden. De uitdaging wordt nu om het zo snel mogelijk te doen en wellicht wacht ons in de 21 e eeuw een wedstrijd wedstrijd waaraan verschillende teams deelnemen. In 1783 waren de Franse broers Montgolfier de eerste bemande ballonvaarders, een reis die tien muten duurde. Kort daarna vonden de eerste meteorologische ballonvaarten plaats, onder andere in Mannheim bij de Societas Meteorologica Palatina, het eerste wereldomvattende meetnet. De eerste ballonvluchten brachten secretaris Hemmer van de Societas op het idee een ballon te gebruiken om de bovenlucht te verkennen. Daarmee was de relatie tussen de luchtvaart en de meteorologie bezegeld! In de periode die volgde zou de ballonvaart een enorme vlucht maken: in 1998 telde alleen al ons land circa 150 ballonpiloten en meer dan 250 ballonnen.

De afgelopen jaren zijn er meer dan twintig pogingen ondernomen, maar steeds ging het voortijdig mis, zoals onlangs nog met de Engelse ballonvaarders Andy Elson en Colin Prescot, die in de eerste week van maart gelijktijdig met het team Piccard en Jones in de lucht waren. Op 7 maart kwamen ze bij Japan in een lagedrukgebied terecht waardoor ze op 80 kilometer afstand van de Japanse kust gedwongen waren een noodlanding te maken. Ze wisten de ballon 17 dagen, 10 uur en 25 minuten in de lucht te houden, maar dat duurrecord is dus nu door Piccard en Jones verbeterd.

De Amerikaan Steve Fossett ondernam eind december 1998 samen met Richard Bransen een poging met de Ico Global. Op eerste kerstdag kwamen ze boven de Stille Oceaan in een depressie terecht waardoor ze niet meer verder konden en een noodlanding moesten uitvoeren. Eerder dat jaar, in augustus vertrok Fossett in Mendoza (Argentinië) met zijn "Solo Spirit" vertrok. Hij voer met zijn ballon over Brazilië, de Atlantische Oceaan, Zuid-Afrika, de Indische Oceaan en Australië, maar werd kort daarna boven de Koraalzee getroffen door de bliksem. Zijn ballon scheurde en stortte in zee waarmee de vierde poging van Fossett was afgelopen.

De belangrijkste meteorologische factoren zijn windrichting en windsnelheid, die met de hoogte variëren. Ook temperatuur, wolken, neerslag en onweer moeten goed in de gaten worden gehouden in verband met ijsafzetting, gewicht en bliksemgevaar.

Op zo'n tien kilometer hoogte blaast een enorme wind, de straalstroom genaamd. De smalle langgerekte stroming, die als een rivier in een landschap door de atmosfeer kronkelt, bereikt windsnelheden van gemiddeld 100 tot soms 350 km/u. Boven ons land waait de polaire straalstroom, meestal uit zuidwest tot noordwest. Boven China, Japan en het westen van de Grote Oceaan heerst de subtropische straalstroom ook uit meest westelijke richtingen. Om een ballon, die via deze route vaart, de wereld rond te krijgen moeten de beide straalstromen zo dicht bij elkaar komen dat de ballon van de ene in de andere straalstroom kan worden gebracht. De ballon moet daarom na de start bijvoorbeeld in Europa met de stroming varen om in de subtropische straalstroom terecht te komen. De ballon kan dan zijn weg vervolgen over de Himalaya naar de Grote Oceaan, de Verenigde Staten en de Atlantische Oceaan om uiteindelijk na overschrijding van de lengtegraad, waarop de plaats van vertrek ligt, ergens te landen.